دیفای (DeFi) چیست؟ با امور مالی غیرمتمرکز آشنا شوید
همانطور که می‌دانید خالقان ارزهای دیجیتال از همان ابتدا با هدف ایجاد تغییرات بنیادی در ساختار سیستم مالی جهان فعالیت خود را در این حوزه آغاز کرده‌اند. بنا به گفته تحلیل‌گران، دیفای (DeFi) یا همان سیستم امور مالی غیرمتمرکز طی سال‌های اخیر به ترویج بیشتر ارزهای دیجیتال در جوامع مختلف کمک کرده است.
برای درک بهتر DeFi، کافیست یک شبکه جهانی را در نظر بگیرید که تمام خدمات مربوط به امور مالی از قبیل سرمایه‌گذاری، دریافت وام، افتتاح حساب سپرده و حتی پرداخت حق بیمه را به‌صوت رایگان در اختیار شما قرار می‌دهد. احتمالا سوالاتی از قبیل چگونگی عملکرد سیستم امنیتی شبکه و آینده پیش روی آن ذهن شما را درگیر کرده است. نگران نباشید؛ چرا که در این مقاله با بررسی دقیق قابلیت‌های DeFi، نکات کاربردی و مهمی را به شما ارائه خواهیم داد. پس با ما همراه باشید.
سیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi)
منظور از دیفای (Defi) سیستم «امور مالی غیرمتمرکز» (Decentralized Finance) است که تمام خدمات مالی شبکه به‌صورت غیرمتمرکز در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. منظور از سیستم غیرمتمرکز سیستمی است که شخص یا سازمانی بر روی آن نظارت ندارد.
به طور کلی سیستم غیر متمرکز ارزهای دیجیتال، مبادلات شما را در شبکه «بلاک چین» (Blockchain) بدون دخالت و نظارت شخص ثالث به ثبت می‌رساند؛ سازندگان DeFi با استفاده از این تکنولوژی سیستم بین‌المللی غیرمتمرکزی را بر روی شبکه بلاک چین «اتریوم» (Ethereum) طراحی کرده‌اند که امکان مشارکت مالی کاربران در آن وجود داشته باشد.
سیستم غیرمتمرکز را می‌توان مشابه با شرکتی دانست که هیچ نظارت و کنترلی بر روی عملکرد کارمندان خود ندارد. اما، استفاده از چنین شبکه‌ای چه فوایدی را برای شما به همراه خواهد داشت؟ سازمان‌های متمرکز تحت کنترل شخص یا اشخاصی قرار دارند که محدودیت‌های مشخصی را برای کاربران خود لحاظ می‌کنند و شما در چنین شرایطی چاره‌ای جز پیروی از قوانین از پیش تعیین شده ندارید. طبق تحقیقات صورت‌گرفته، احتمال کلاهبرداری در این‌گونه سازمان‌ها در مقایسه با شبکه غیر متمرکز DeFi بسیار بیشتر است.
سازندگان DeFi با استفاده از ابزار‌های مختلف برنامه‌نویسی و شبکه بلاک چین اتریوم زیرساخت‌های لازم برای عملی شدن این طرح را فراهم کرده‌اند. شبکه DeFi در حال حاضر به جایگاهی رسیده است که می‌توانید با استفاده از آن، «قراردادهای هوشمند» (Smart contracts) مورد نظر خود را تنظیم کنید، وام بگیرید و حتی با افتتاح حساب سپرده سود دریافت کنید. اما کدام ارز دیجیتال در این سیستم مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟
طراحان سیستم مالی غیر متمرکز به منظور کاهش نوسانات قیمت و جلب اعتماد کاربران، استیبل کوینها (Stablecoin) را برای پیش بردن این پروژه در نظر گرفته‌اند؛ چرا که ارزش استیبل کوینها همیشه برابر با به یکی از پول‌های فیات است. بنابراین با در نظر گرفتن نکاتی که گفته شد به این نتیجه می‌رسیم که اقتصاد مالی غیر متمرکز با هدف تغییر سیستم سنتی بازارهای مالی ساخته و طراحی شده است.
تفاوت‌های DeFi و CeFi
همه ما تا به امروز برای انجام امور مالی خود از سیستم‌های مالی متمرکز یا همان Centralized Finance (CeFi) استفاده کرده‌ایم. در حقیقت ایرادات و نقص‌های موجود در این سازمان‌ها دلیل اصلی شکل‌گیری شبکه DeFi بوده است. ما در این بخش تصمیم گرفتیم تا به تفاوت‌هایی که این دو سیستم مالی را از یکدیگر متمایز می‌کنند، بپردازیم.
قدرت انتخاب و تصمیم‌‌گیری
شما به هنگام استفاده از شبکه DeFi مدیریت کامل معاملات و سرمایه خود را در دست دارید.به بیان ساده‌تر این خود شما هستید که مفاد هر قرارداد را تعیین می‌کنید. اما در سیستم‌های مالی سنتی شرایط متفاوت است. چرا که فرد یا سازمان مشخصی وظیفه نظارت و کنترل اموال شما را بر عهده دارد.
سانسور اطلاعات
همانطور که می‌دانید، سیستم DeFi به‌صورت یک شبکه آزاد غیر متمرکز طراحی شده است که همه افراد جهان از هر کشور و ملیتی می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند و کسی قادر به سانسور کردن اطلاعات نیست. اما، بسیاری از سازمان‌های مالی متمرکز از چنین قابلیتی برخوردار نیستند.
هزینه
در بیشتر موارد بانک‌ها یا سازمان‌های مختلف مبلغ زیادی را به عنوان کارمزد انجام مبادلات و قراردادها از کاربران خود دریافت می‌کنند. اما، جالب است بدانید که خدمات مالی شبکه DeFi به‌صورت کاملاً رایگان در اختیار شما قرار می‌گیرد.
ساختار اولیه
همانطور که در بخش قبل هم گفته شد؛ سیستم‌های مالی سنتی با کمک سازمان‌های دولتی یا خصوصی پایه‌گذاری شده‌اند. اما، دیفای بر روی شبکه بلاک چین اتریوم طراحی و ساخته شده است؛ زیرا اتریوم در مقایسه با سایر شبکه‌ها از تکنولوژی پیشرفته‌تری برای اجرا و تنظیم قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند.
کاربردهای DeFi
با توجه به تمام نکاتی که درباره اقتصاد مالی غیر متمرکز گفته شد، این سیستم از قابلیت بسیار بالایی برخوردار است. بنابراین در این بخش قصد داریم کاربردهای اصلی دیفای را در دنیای امروزی به‌صورت خلاصه برای شما شرح دهیم.
خدمات مالی
شما با استفاده از خدمات متنوع مالی شبکه دیفای دیگر نیازی به مراجعه به سازمان‌های متمرکز از قبیل بانک ندارید. پس می‌توان گفت که سیستم اقتصاد مالی غیر متمرکز فرایند انجام معاملات مالی را تا حد زیادی آسان کرده است. دلیل اصلی این موضوع هم سیستم غیر متمرکز آن است که توسط هیچ سازمان مشخصی قابل ردیابی و کنترل نیست. از سوی دیگر، طراحان دیفای ادعا می‌کنند که پیش گرفتن این رویکرد، فساد و کلاهبرداری سیستم‌های مالی جهان را ریشه‌کن خواهد کرد.
دریافت وام و وام‌دهی
در برخی از موارد کاربران از بازارهای مالی غیر متمرکز شبکه DeFi به عنوان پل ارتباطی بین افراد یاد می‌کنند؛ زیرا شما به‌راحتی می‌توانید از خدماتی مانند دریافت و پرداخت وام به سایر کاربران بهره‌مند شوید. البته قبل از هر چیز لازم است که مبلغ مشخصی را در حساب سپرده شبکه DeFi خود داشته باشید. جالب است بدانید که این وام‌دهندگان هستند که مبلغ سود دریافتی را تعیین می‌کنند. در نهایت بعد از گذراندن تمام مراحلی که ذکر شد، پول به‌صورت خودکار به حساب شما واریز خواهد شد.
صرافی‌های غیر متمرکز
یکی دیگر از خدمات مالی شبکه DeFi «صرافی‌های غیرمتمرکز» (Dex) هستند. تمام فرایندهای کاربران توسط قوانین از پیش تعیین شده در قراردادهای هوشمند مدیریت می‌شوند. حالا منظور از قراردادهای هوشمند چیست؟ در حقیقت، قرارداد هوشمند هر نوع اطلاعاتی در زمینه توافقات بین کاربران را شامل می‌شود. بنابراین سیستم صرافی‌های شبکه DeFi بستری را برای شما فراهم می‌کنند که با خرید و فروش ارزهای دیجیتال به سرمایه‌گذاری در این زمینه بپردازید.
مزایای DeFi
احتمالاً بعد از خواندن مطالبی که ذکر شد به یک دید کلی نسبت به مزایای امور مالی غیر متمرکز رسیده‌اید. اما، برای درک بهتر شما تمام قابلیت‌های مثبت این سیستم را باری دیگر با هم بررسی می‌کنیم.
- طراحی ساده و کاربردی شبکه
- تعامل پذیری بالا
- ارائه خدمات توزیع‌شده به‌صورت رایگان
- قابلیت انعطاف
ضعف‌های شبکه DeFi
اگر بخواهیم با رویکردی منطقی، شبکه جهانی دیفای را مورد بحث و بررسی قرار دهیم، قطعا با ضعف‌هایی هم روبه‌رو خواهیم شد که شناخت آن‌ها لازم و ضروری است. به همین دلیل، این بخش را برای درک بهتر شما از مشکلات موجود در سیستم مالی غیر متمرکز در نظر گرفتیم.
احتمال بروز خطا در قراردادهای هوشمند
به طور کلی، تجربه نشان داده است که درصد احتمال بروز خطا تحت هیچ شرایطی صفر نیست. بنابراین این احتمال وجود دارد که به هنگام انجام فرایند تنظیم و اجرای قراردادهای هوشمند با چنین مشکلاتی روبه‌رو شوید. از سوی دیگر، تغییرات اجرایی که به مرور زمان در شبکه DeFi اعمال می‌شوند، در بعضی از موارد موجب لغو قراردادهای هوشمند و از دست رفتن سرمایه شما خواهند شد. اما ناگفته نماند که شما می‌توانید با بیمه کردن حساب شخصی خود درصد، آسیب‌پذیری را تا حد قابل توجهی کاهش دهید.
رویارویی با شرایط بحرانی
بهتر است که قبل از مشارکت در پروژه‌های شبکه دیفای خدمات غیر متمرکز ارائه‌شده توسط آن را به‌صورت دقیق مورد بررسی قرار دهید، چرا که در برخی از موارد شخص یا سازمان مشخصی کنترل و نظارت پروژه را در دست دارد، بنابراین در صورت بروز هر مشکل آن شخص یا سازمان است که راهکار مورد نظر خود را برای رویارویی با بحران به‌وجود‌آمده به اجرا در می‌آورد. در حقیقت می‌توان گفت که شرایط درست همانند سیستم‌های مالی سنتی به گونه طراحی شده است که کاربران حق اظهار نظر و مدیریت سرمایه خود را نخواهند داشت.
ریسک‌های سیستماتیک
نوسانات بالای قیمت ارزهای دیجیتال در بازار درصد ریسک سرمایه‌گذاری در این حوزه را تا حد زیادی افزایش داده است. بنابراین هنگامی که ارزهای دیجیتال با کاهش ناگهانی قیمت مواجه می‌شوند، برخی از پروژه‌های شبکه DeFi نیز دیگر قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود و به کلی منحل می‌شوند.
سرعت کم
شما برای دسترسی و استفاده از شبکه DeFi به اینترنت احتیاج دارید، بنابراین مبلغ مشخصی را صرف خرید اینترنت خواهید کرد. در این بین برخی ادعا می‌کنند که حتی به هنگام استفاده از اینترنت پرسرعت خدمات سایت با سرعت مطلوبی در اختیار آن‌ها قرار نمی‌گیرد. اما، سازندگان معتقدند که تغییرات لازم برای رفع این‌گونه مشکلات را به‌زودی بر روی شبکه اعمال خواهند کرد.
ادعاهای فریبنده
شبکه دیفای بستری را برای مردم سراسر جهان به وجود آورده است که بدون حضور شخص ثالث قراردادها و معاملات خود را به ثبت برسانند، بنابراین خود کاربران مفاد قرارداد را تعیین می‌کنند. طبق تحقیقات صورت گرفته، برخی از افراد به ازای دادن وام سودهای میلیونی از شما می‌خواهند و قطعاً در این بین کسانی هستند که گول وعده‌های فریبنده شبکه را می‌خورند.
سخن پایانی
در آخر پیشنهاد ما به شما این است که قبل از به‌کارگیری خدمات شبکه بهتر است که تمام اطلاعات لازم در این زمینه را کسب کنید. به گفته تحلیل‌گران شبکه DeFi توانسته در طول سال‌های اخیر پیشرفت قابل توجهی داشته باشد. اما، همچنان برای پیش‌بینی آینده آن به زمان بیشتری نیاز داریم. به طور کلی، ایجاد چنین تحولی در سیستم‌های مالی می‌تواند کمک بزرگی برای کسانی باشد که در حال حاضر از مشکلاتی مانند تبعیض‌های مالی و کارمزدهای بالا رنج می‌برند. البته، ریسک انتخاب و به‌کارگیری این شبکه بسیار بالا است. اما، این حقیقت را هم نمی‌توان نادیده گرفت که عملکرد خوب شبکه در دراز مدت، سود بسیار خوبی را برای شما به همراه خواهد داشت.
