بیت کوین چیست؟ آموزش ۰ تا ۱۰۰ بیت کوین

اگر شما هم جزو کسانی هستید که هر روز اسم بیت کوین، ارز دیجیتال و بلاک چین به گوش‌تان می‌خورد ولی هنوز کاملا متوجه نشده‌اید که این کلمات چه مفهومی دارند، باید بگوییم که جای خوبی آمده‌اید! در این مقاله یک بار و برای همیشه همه‌ این مفاهیم را با بیانی ساده و با مثال‌های کاربردی برای شما توضیح خواهیم داد.

در پایان این مقاله شما نه تنها با بیت کوین آشنا می‌شوید، بلکه با نحوه‌ کار آن نیز آشنا خواهید شد. در ادامه در مورد بلاک چین هم صحبت می‌کنیم و می‌گوییم که چه نسبتی با بیت کوین دارد. سپس به مزایا و معایب بیت کوین پرداخته و به مسائل حقوقی پیرامون آن نیز اشاره می‌کنیم.

در انتها نیز تمام اطلاعات مورد نیاز برای خرید و فروش، معامله و نگهداری بیت کوین، اعم از استفاده از کیف پول‌ها و نحوه‌ استخراج آن را در اختیار شما قرار می‌دهیم. احتمالا این اولین مقاله‌ای نیست که در مورد بیت کوین می‌خوانید ولی پیشنهاد ما این است که ادامه‌ مقاله را از دست ندهید.

بیت کوین چیست و چگونه به وجود آمده؟

«بیت کوین» یا به انگلیسی Bitcoin که با نماد BTC نیز نوشته می‌شود، یک واحد پول مجازی است. بیت کوین را معمولا با نام‌های «رمز ارز» یا کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) و ارز دیجیتال نیز می‌شناسند. دلیل آن هم واضح است: بیت کوین کاملا مجازی است و مانند اسکناس یا سکه‌های مرسوم وجود فیزیکی ندارد.

به عبارت دیگر می‌توان بیت کوین یا در حالت کلی ارزهای دیجیتال را نسخه‌ آنلاین پول در نظر گرفت. شما می‌توانید از بیت کوین برای خرید محصولات و خدمات استفاده کنید. البته باید به این نکته توجه کرد که همه‌ فروشگاه‌ها بیت کوین را قبول نمی‌کنند و حتی بعضی از کشورها استفاده از آن را به طور کلی ممنوع کرده‌اند.

اگر بخواهیم ساده‌تر از این بگوییم، هر بیت کوین در واقع یک فایل کامپیوتری است که درون برنامه‌ مخصوصی که به آن کیف پول دیجیتالی می‌گویند، ذخیره می‌شود. این برنامه را می‌توان روی گوشی‌های هوشمند یا رایانه‌ها نصب کرد که در ادامه‌ مقاله با جزئیات بیشتری به آن‌ خواهیم پرداخت.

هر شخصی می‌تواند یک بیت کوین (یا معمولاً مقدار کمتری از یک بیت کوینِ کامل) را به کیف پول دیجیتال شما ارسال کند. شما هم می‌توانید به کیف پول دیجیتال آن شخص بیت کوین بفرستید. به هر یک از این ارسال‌ها یک «تراکنش» گفته می‌شود که همه‌ این تراکنش‌ها در یک لیست عمومی به نام «بلاک چین» (Blockchain) ثبت و ذخیره می‌شوند. همین‌جا اولین مزیت بیت کوین، و در حالت کلی ارزهای دیجیتال، مشخص می‌شود؛ از آن‌جایی که کل تاریخچه‌ بیت کوین‌های دریافت‌شده و ارسال‌شده بین همه‌ی افراد را می‌شود ردیابی کرد، هیچ‌کس نمی‌تواند بیت کوینی که متعلق به خودش نیست را خرج کرده، از آن یک کپی بگیرد یا تراکنش‌های صورت‌گرفته را لغو کند.

حتماً بعد از خواندن پاراگراف بالا در حال فکر کردن به این هستید که بلاک چین چیست؟ شاید هم در جایی از اینترنت تعریف آن را شنیده باشید ولی هنوز به‌صورت کامل آن را درک نکرده‌اید. نگران نباشید! در بخش بعدی به‌صورت کامل بلاک چین را توضیح خواهیم داد ولی فعلا بیایید در مورد خود بیت کوین صحبت کنیم. سوال بعدی که مطرح می‌شود این است که بیت کوین از کجا می‌آید؟

ارزهای دولتی مثل ریال، دلار، یورو و غیره را دولت‌ها بنا به نیاز خود و با توجه به رویه‌های اقتصادی خاصی که دارند چاپ می‌کنند. اما بیت کوین که کاملا مجازی است را چگونه می‌توان چاپ کرد؟ پاسخ ساده است، بیت کوین‌های جدید چاپ نمی‌شوند. در عوض بیت کوین‌های جدید توسط رایا‌نه‌های قدرتمند تولید می‌شوند که به این عمل «استخراج بیت کوین» یا ماین کردن بیت کوین (Bitcoin Mining) می‌گویند. در ادامه بیشتر در مورد استخراج توضیح خواهیم داد.

اما تنها راه داشتن بیت کوین استخراج نیست. شما می‌توانید با ارزهای دولتی مثل دلار یا ریال هم بیت کوین‌های استخراج شده را بخرید، یا در قبال فروختن محصولات خود به دیگران یا انجام دادن‌ پروژه‌های آن‌ها، به عنوان دستمزد بیت کوین درخواست کنید.

در بخش بعدی نحوه‌ عملکرد بیت کوین و بلاک چین را تشریح خواهیم کرد و خواهیم گفت که چرا چنین ارزی که وجود خارجی ندارد، اینقدر ارزشمند است.

بیت کوین چگونه کار می‌کند؟

تا اینجا فهمیدیم که بیت کوین یک فایل کامپیوتری است که برای ارسال و دریافت آن نیاز به کیف پول دیجیتال داریم تا این بیت کوین در آن ذخیره شود. همچنین دانستیم که به خود این عمل، تراکنش گفته می‌شود. حال برای درک بهتر نحوه‌ کار بیت کوین باید با چند مفهوم دیگر نیز آشنا شویم.

اولین و مهم‌ترین مفهوم، بلاک چین است. معادل فارسی بلاک چین «زنجیره‌ بلوکی» است. یعنی مجموعه‌ای از بلوک‌ها که به‌صورت زنجیره‌ای به هم متصل شده‌اند. هر تراکنش در واقع یک «بلوک» است که به کد «زنجیر» می‌شود. بدین ترتیب هر تراکنش تا ابد در یک دفترکل عمومی و مشترک بین همه ثبت و ذخیره می‌شود. این دفترکل که به آن «لجر» (Ledger) هم می‌گویند، در واقع قلب تپنده‌ بیت کوین و هر ارز دیجیتال دیگری که بعد از آن ایجاد شده، است.

مفهوم دیگری که باید با آن آشنایی پیدا کنیم کلید عمومی و کلید خصوصی است. این کلیدها از مفاهیم اصلی حوزه‌ «رمزنگاری» یا کریپتوگرافی (Cryptography) هستند. به همین دلیل است که به بیت کوین «رمز ارز» و یا کریپتوکارنسی هم می‌گویند. هر کیف پول دیجیتال یک کلید عمومی و یک کلید خصوصی دارد که به کمک هم اجازه‌ انجام تراکنش‌ها و امضای آن‌ را می‌دهند.

در واقع اگر کسی بخواهد به کس دیگری بیت کوین ارسال کند، باید آدرس کیف پول آن فرد را داشته باشد. این آدرس که معمولا یک رشته‌ بلند از کاراکترهاست، همان کلید عمومی کیف پول آن شخص است و اشکالی ندارد که آن را در اختیار دیگران قرار بدهیم. از طرف دیگر اما کلید خصوصی را باید به‌خوبی محافظت کرد، زیرا به بیرون درز کردن آن به معنای دسترسی افراد خراب‌کار به کیف پول ما و از دست رفتن ارزهای دیجیتال‌مان خواهد بود.

اما چرا بیت کوین این‌همه سروصدا کرده است؟ دلیلش مزایای فوق‌العاده‌ای است که به همراه دارد. در بخش بعدی به این مزایا اشاره می‌کنیم.

مزایای ارز دیجیتال بیت کوین

مسلما ویژگی‌های بیت کوین به قدری مثبت است که توانسته در طول سال‌های اخیر رشد بسیار زیادی را تجربه کند. بیت کوین اولین ارز دیجیتال مبتنی بر بلاک چین شناخته می‌شود که بسیاری از مزایای پایگاه‌داده‌ غیرمتمرکز بلاک چین را نیز به ارث برده است.

طبیعت غیرمتمرکز بودن بیت کوین باعث می‌شود که برای مبادله‌ ارز نیازی به شخص ثالث نباشد. در دنیای واقعی برای انتقال پول از بانک‌ها استفاده می‌کنیم، همین مسئله یک نقطه‌‌ضعف بزرگ است. در سال‌های اخیر در همین کشور خودمان ایران، شاهد بودیم که بسیاری از موسسات مالی ورشکسته شدند و اموالی که مردم به آن‌ها سپرده بودند از دست رفتند. سیستم انتقال پول از طریق بانک مثالی از یک سیستم متمرکز است که بیت کوین و در حالت کلی ارزهای دیجیتال، در نقطه‌ مقابل آن قرار دارند؛ یعنی همان سیستم مالی غیرمتمرکز.

در ادامه بیشتر با مزایای ارزهای دیجیتال و به ویژه بیت کوین آشنا می‌شویم.

تراکنش غیر قابل برگشت

یادتان است که گفتیم مجموعه‌ای از تراکنش‌های بیت کوین یک بلوک را تشکیل می‌دهند و بلوک‌ها هم به‌صورت زنجیروار به هم متصل بوده و در یک دفترکل عمومی که بین همه‌ اعضا مشترک است، ثبت می‌شوند؟ این یعنی تراکنش‌هایی که صورت می‌گیرد به‌هیچ‌وجه قابل برگشت و دست‌کاری نیستند.

به عبارت دیگر، اگر کسی افکار منفی داشته و بخواهد یکی از این تراکنش‌ها را تغییر دهد، برای مثال یک عدد یا حرف از آن را عوض کند، این کار باعث خواهد شد که تمام بلوک‌های بعدی نیز تغییر کنند. به این صورت از آن‌جایی که همه به این دفترکل دسترسی دارند به‌سرعت این اعمال خلافکارانه شناسایی شده و تصحیح می‌شوند.

اما اگر شما به اشتباه برای کسی بیت کوین واریز کرده باشید چه؟ تنها راه این است که از طرف مقابل بخواهید همان مقدار بیت کوین ارسال شده را به آدرس کیف پول شما بریزد و اگر او تصمیم بگیرد که این کار را نکند، شما هیچ راه چاره دیگری ندارید. پس بهترین راه این است که قبل از انجام تراکنش تمام جوانب را در نظر بگیرید.

این مزیت بیت کوین بسیاری از کلاه‌برداری‌های مربوط به پرداخت اینترنتی را از بین برده است زیرا دیگر کسی نمی‌تواند ادعا کند که مبلغ پرداختی شما به حسابش واریز نشده است.

حمل آسان

یکی از ویژگی‌های بنیادی هر واحد پولی این است که بتوان به‌سهولت تمام آن را به هر جایی برد و از آن برای پرداخت هزینه‌ها استفاده کرد. از آن‌جایی که بیت کوین کاملا دیجیتالی است پس هر رقم بزرگی از بیت کوین را می‌توان در هر لحظه به همراه داشت. این به همراه داشتن شامل ذخیره‌ بیت کوین در یک حافظه‌ فلش یا حتی ذخیره در اینترنت خواهد بود که در بحث مربوط به کیف پول‌ها در ادامه بیشتر در مورد آن توضیح می‌دهیم.

ارزهای دیجیتال و بیت کوین که شناخته‌شده‌ترین ارز دیجیتال جهان است، این امکان را به شما می‌دهند که تنها با اسکن کردن یک کد QR یا چند کلیک در کیف پول دیجیتال خودتان، به ارسال و دریافت بیت کوین بپردازید. پردازش تراکنش‌ها زمان کمی طول می‌کشد و حتی در بعضی مواقع این زمان به صفر می‌رسد. هیچ کارمزد نامتعارفی هم وجود ندارد و مبلغ مشخص‌شده مستقیم به حساب گیرنده واریز می‌شود.

همچنین نیازی به عامل سومی مثل بانک نیست که کارهای شما را راه بیندازد. شما تنها با دسترسی به اینترنت می‌توانید همه‌ این کارها را به‌سرعت و سهولت انجام دهید. می‌پرسید چگونه؟ در بخش‌های بعدی به‌طور کامل توضیح خواهیم داد.

تراکنش نیمه ناشناس

یکی از مزیت‌های ویژه‌ بیت کوین این است که بدون ارائه‌ هرگونه اطلاعات هویتی می‌توان به ارسال و دریافت آن پرداخت. به همین دلیل شاید خیلی‌ها به اشتباه بیت کوین را یک راه کاملا ناشناس برای ارسال و دریافت ارز بدانند ولی واقعیت این است که تراکنش‌های بیت کوین نیمه ناشناس بوده و کاملا ناشناس نیستند.

ارسال و دریافت بیت کوین مثل آن است که کتابی را با اسم مستعار منتشر کنید. این‌گونه اگر زمانی در جایی آن اسم مستعار به هویت شخصی شما ارتباط داده شود، پس هر کتاب دیگری که با این اسم نوشته بودید هم به عنوان کتاب شما شناخته خواهند شد.

در بیت کوین هم همین‌طور است؛ در واقع اسم مستعار شما همان آدرس کیف پول شماست که از طریق آن بیت کوین دریافت می‌کنید. هر تراکنشی که با این آدرس انجام شود برای همیشه در بلاک چین باقی خواهد ماند و اگر روزی مشخص شود که آن آدرس متعلق به هویت اصلی شماست، پس تمام تراکنش‌های ثبت‌شده با آن آدرس هم به عنوان تراکنش‌های شما شناخته خواهد شد.

پس تا زمانی که حواسمان جمع باشد که آدرس کیف پول خود را در کنار اطلاعات شخصی واقعی خود منتشر نمی‌کنیم، می‌توانیم مطمئن باشیم که کسی از تراکنش‌هایی که انجام می‌دهیم باخبر نخواهد شد.

تعداد محدود

اگر دقت کرده باشید اکثریت قریب به یقین چیزهای باارزش تعداد محدودی دارند. در همین کشور خودمان، وقتی کالایی کمیاب می‌شود قیمت آن روز به روز بالاتر می‌رود. یا مثلا یک بازی موبایلی را در نظر بگیرید، آیتمی که احتمال دریافت آن کمتر از بقیه آیتم‌هاست ارزش و قیمت بالایی دارد.

بیت کوین هم همین‌گونه طراحی شده است. موجودی بیت کوین تنها ۲۱ میلیون است. یعنی در کل می‌توان تنها ۲۱ میلیون بیت کوین استخراج کرد. وقتی «استخراج‌کنندگان»، ماینرها (Miners) یا همان کسانی که به استخراج ارز دیجیتال می‌پردازند، به این رقم برسند دیگر امکان استخراج بیت کوین دیگری وجود نخواهد داشت.

البته باید به این نکته توجه کرد که ممکن است پروتکل بیت کوین در آینده به گونه‌ای به‌روزرسانی شود که بتوان بیش از این تعداد را استخراج کرد. جالب است بدانید که تا به امروز تعداد ۱۸.۵ میلیون بیت کوین استخراج شده و این یعنی تنها کمتر از ۳ میلیون بیت کوین باقی مانده است.

این محدودیت تعداد بیت کوین با این‌که باعث به وجود آمدن بحث‌های زیادی در بین طرفداران ارزهای دیجیتال شده است، ولی در طرف مقابل منجر به باارزش‌تر شدن آن نیز خواهد شد. باید صبر کرد و دید که بعد از رسیدن به این محدودیت چه اتفاقاتی برای بیت کوین خواهد افتاد.

غیر قابل جعل

بارها شده که در خبرها شنیده‌ایم کلاه‌برداران پول‌هایی که وجود نداشته را برای خرید کالا یا خانه خرج کرده‌ و به اصطلاح از یک پول دو بار استفاده کرده‌اند، آیا بیت کوین را هم می‌توان دو بار خرج کرد؟ جواب یک نه قاطعانه است. ویژگی‌های بنیادی پروتکل بلاک چین باعث می‌شوند که هیچ فردی نتواند از یک عملیات دو یا چند تراکنش تولید کند. به عبارت ساده‌تر هیچ‌کس نمی‌تواند بیت کوین را دو بار خرج کند. شبکه‌ بیت کوین به گونه‌ای طراحی شده است که تنها به تراکنش‌هایی که قبلاً انجام نشده‌اند، اجازه‌ ورود به بلاک چین یا همان زنجیره‌ بلوکی داده شود.

با اینکه تمام قوانین مربوط به این تراکنش‌ها از قبل کدنویسی شده‌اند، ولی مبارزه‌ این سیستم با جعل به همین‌جا ختم نمی‌شود. درواقع مسئولیت اصلی با کسانی است که به استخراج بیت کوین مشغول هستند. به عبارت دیگر، تمام تراکنش‌های صورت گرفته، توسط ماینرها کنترل می‌شوند و اگر تراکنشی قبلاً انجام شده باشد تراکنش بعدی با خطا مواجه خواهد شد.

این یعنی اگر شخصی با استفاده از یک ارز دو تراکنش انجام دهد، از لحظه‌ای که اولین تراکنش با موفقیت به پایان رسید، دیگر تراکنش دوم مورد تایید قرار نخواهد گرفت. این ویژگی باعث شده که بسیاری از مشکلات مربوط به جعل و کلاه‌برداری مرتبط با ارزهای عادی به لطف بلاک چین دیگر وجود نداشته باشند.

امنیت بالا

از آنجایی که بلاک چین غیرمتمرکز است، برای همین داده‌های آن هم در هزاران دستگاهی که به شبکه‌ توزیع‌شده متصل هستند، قرار دارند. خود سیستم و داده‌هایش به‌شدت در مقابل خطاهای فنی و حملات خراب‌کارانه ایمن هستند.

علاوه بر این، چون هر گره در این شبکه توانایی تولید و ذخیره‌ یک کپی از پایگاه داده را دارد، پس خبری هم از نقطه‌ خرابی واحد نیست؛ می‌پرسید نقطه‌ خرابی واحد چیست؟ مثال بانک را به‌خاطر بیاورید که گفتیم اگر مشکلی برای بانک پیش بیاید تمام دارایی‌های افرادی که در آن سرمایه‌گذاری کرده بودند هم از بین می‌رود.

در این مثال نقطه‌ خرابی واحد همان بانک است و اگر اتفاقی برای آن بیفتد، تمام افرادی که از آن استفاده می‌کنند، دچار مشکل خواهند شد. اما در بلاک چین اگر یکی از گره‌ها مشکلی برایش پیش بیاید، مشکلی برای کل شبکه ایجاد نمی‌شود، چون گره‌های دیگر کار خود را بدون مشکل انجام می‌دهند.

عدم امکان جعل و عدم بازگشت تراکنش‌ها که در موارد قبلی اشاره کردیم را هم می‌توان دلیلی بر امنیت بالای بیت کوین به شمار برد. اما سوال اینجاست که آیا بیت کوین تماما دارای مزیت است یا نقاط ضعفی هم دارد؟ ادامه‌ مطلب را بخوانید تا همه چیز مشخص ‌شود.

معایب ارز دیجیتال بیت کوین

مانند هر نوآوری دیگری که برای حل مشکلات روش‌های سنتی ارائه می‌شوند، بیت کوین هم خالی از ایراد نیست. بعضی از این مشکلات به طبیعت پروتکل بلاک چین که بیت کوین بر پایه‌ آن استوار است، مربوط می‌شوند و برخی دیگر نیز با گذشت زمان و سوءاستفاده‌ کلاه‌برداران ایجاد شده‌اند.

در ادامه بیشتر هر مورد را توضیح خواهیم داد، ولی اگر بخواهیم به تعدادی از معایب بیت کوین و در حالت کلی ارز دیجیتال بپردازیم می‌توان به تراکنش‌های آهسته، عدم امکان رهگیری، کلاه‌برداری‌ها و فعالیت‌های غیرقانونی صورت گرفته در بازارهای سیاه اشاره کرد. مطمئنا مشکلات و معایب ریز دیگری هم به بیت کوین وارد است، ولی در این مقاله به این موارد که از جمله مهم‌ترین ایرادات گرفته‌شده به بیت کوین هستند، بسنده می‌کنیم.

در انتها خواهید دید که اگرچه بیت کوین بی‌نقص نیست، ولی مزایای آن به قدری زیاد است که می‌توان از معایب آن چشم‌پوشی کرد.

تراکنش آهسته

علی‌رغم اینکه شبکه‌ بیت کوین مزایای زیادی دارد، ولی شاید مهم‌ترین مشکلش سرعت تراکنش‌های آن باشد. یک تراکنش معمولی ممکن است نهایتا تا ۱۰ دقیقه هم طول بکشد ولی دلیل این تاخیر چیست؟

گفتیم که وظیفه‌ تایید تراکنش‌ها برعهده‌ ماینرها است. این ماینرها تراکنش‌ها را از صف تراکنش‌های تاییدنشده می‌گیرند و با حل یک معامله‌ ریاضی پیچیده آن را تایید می‌کنند. همین پروسه‌ها که در نهایت به اضافه شدن بلوک به زنجیره ختم می‌شود زمان‌بر است. با اینکه چنین پروسه‌ای در واقع به سخت‌افزار مورد استفاده مربوط است، ولی دلایل دیگری هم برای مشکل کندی تراکنش‌ها وجود دارد.

یکی از این دلایل بحث کارمزد تراکنش‌ها است. زمانی که ماینرها از صف تراکنش‌های تاییدنشده یکی را انتخاب می‌کنند، در واقع به سراغ تراکنشی می‌روند که کارمزد بیشتری پرداخت می‌کند. برای همین ممکن است تراکنشی دیرتر برای تایید انتخاب شود.

دلیل دیگر ازدحام شبکه است. هر بلوک موجود در بلاک چین، توانایی ذخیره‌ داده‌ای به اندازه‌ ۱ مگابایت را دارد و این یعنی تنها ۷ تراکنش در ثانیه! با توجه به پیچیدگی مسائل ریاضی که هنگام تایید تراکنش‌ها باید حل شود، تایید یک بلوک کامل می‌تواند تا ۱۰ دقیقه هم طول بکشد. پس در چنین شرایطی که شبکه ازدحام دارد و تراکنش‌های زیادی در صف هستند، حتی اگر تراکنش کارمزد بالایی هم پرداخت کند، باز هم با مشکل کندی روبه‌رو خواهید بود.

غیر قابل رهگیری

یادتان است که وقتی در مورد مزیت‌های بیت کوین حرف می‌زدیم، گفتیم که بیت کوین نیمه‌ ناشناس است؟ یعنی اگر شما هیچ وقت کلید عمومی خود را در کنار اطلاعات شخصی و هویتی خود در جایی منتشر نکنید، کسی نمی‌فهمد که این کیف پول متعلق به شماست.

این مسئله شاید در نگاه اول یک نکته‌ مثبت به نظر برسد، ولی امکان سوءاستفاده را نیز فراهم می‌کند. تراکنش‌های بیت کوین قابل رهگیری نیستند، یعنی افراد خلافکار، کلاه‌بردارها، گروه‌های سیاسی و غیره می‌توانند به‌راحتی از این طریق، به ارسال و دریافت ارز دیجیتال بپردازند و به اهداف شوم خود برسند. آن‌هم بدون اینکه کسی بفهمد این تراکنش‌های صورت گرفته مربوط به کارهای خلاف مقررات و حتی غیرانسانی هستند.

عدم امکان رهگیری تراکنش‌های بیت کوین از جمله مشکلاتی است که از همان ابتدا و در طبیعت بنیادی پروتکل آن وجود داشته و از نظر خیلی‌ها حتی یک مشکل یا عیب هم محسوب نمی‌شود. این افراد معتقدند، همانند بسیاری از نوآوری‌هایی که از آن‌ها هم استفاده‌ مثبت و هم استفاده‌ منفی می‌شود، این ویژگی بیت کوین را هم باید به همان شکل دید.

اما مشکلات به اینجا ختم نمی‌شوند؛ کلاه‌برداری و استفاده از آن‌ها در بازارهای سیاه هم از جمله دیگر چالش‌های پیش‌روی بیت کوین و ارزهای دیجیتال هستند.

کلاهبرداری

با افزایش محبوبیت و ارزش بیت کوین در سال‌های اخیر انتظار افزایش کلاه‌برداری‌ها را داشتیم. همین اتفاق هم افتاده و امروزه افراد مختلف سعی می‌کنند با روش‌های متنوع و خلاقانه، از دارندگان بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال کلاه‌برداری کنند.

راحت‌ترین راه داشتن بیت کوین خرید آن‌ها از صرافی‌های اینترنتی است. در ادامه بیشتر در این مورد توضیح خواهیم داد، ولی چیزی که در حال حاضر باید بدانید این است که تعداد قابل توجهی از این صرافی‌ها کلاه‌بردار هستند. یعنی بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال را با قیمت‌های پایین برای فروش می‌گذارند و فرد متقاضی بعد از پرداخت پول به دلار یا ریال بیت کوین خود را دریافت نمی‌کند.

روش کلاه‌برداری دیگر به سایت‌های استخراج ابری بیت کوین مربوط می‌شود. این سایت‌ها که ادعا می‌کنند به رایگان یا در ازای دریافت مبالغ کمی، به کمک رایانش ابری، سخت‌افزار‌های قوی خود را از طریق اینترنت در اختیار کاربران می‌گذارند تا به استخراج بیت کوین بپردازند، در بیشتر مواقع به ادعای خود پایبند نبوده و سعی در کلاه‌برداری از کاربران دارند.

استخراج بیت کوین در اینگونه سایت‌ها حتی اگر سایت‌های رسمی هم باشند، به گونه‌ای است که یا سرعت استخراج بسیار پایین بوده یا بیت کوین استخراج‌شده به قدری کم است که ترجیح می‌دهید از آن چشم‌پوشی کنید.

این‌ها تنها مثال‌هایی کوچک از کلاه‌برداری‌های بیت کوین بودند و مسلما روش‌های دیگری هم وجود دارند.

فعالیت در بازار سیاه

همان‌طور که گفتیم به دلیل عدم امکان رهگیری تراکنش‌های بیت کوین، خلاف‌کاران زیادی به استفاده از این رمز ارز روی آورده‌اند. به همین دلیل است که در بازارهای سیاه اینترنتی که عمدتا فعالیت‌های غیرقانونی صورت می‌گیرد، بیت کوین انتخاب اول برای پرداخت و دریافت مبالغ است.

اما موضوعی که منجر به بدنامی بیت کوین و ارزهای دیجیتال شد، ماجرای بازار سیاه «جاده‌ ابریشم» (Silk Road) بود. این سایت در واقع یک فروشگاه خرید و فروش ناشناس بود که در آن افراد می‌توانستند بدون اینکه کسی بتواند هویت آن‌ها را تشخیص دهد، به خرید و فروش کالاهای غیرقانونی بپردازند. این افراد برای پرداخت و دریافت مبالغ کالاهای خود از بیت کوین استفاده می‌کردند.

با اینکه نسخه‌های متفاوت جاده‌ ابریشم توسط FBI و پلیس اروپا در سه مرحله بسته شدند ولی استفاده از بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال کماکان در بازارهای سیاه دیگر ادامه دارد. بعضی از این بازارها شناخته‌شده هستند ولی نکته‌ قابل تفکر بازارهای سیاهی هستند که هنوز افراد زیادی از آن‌ها خبر ندارند.

همچنین، در جریان اتهاماتی که به روسیه برای دخالت در انتخابات سال ۲۰۱۶ میلادی ریاست جمهوری آمریکا زده شده بود، ظاهرا گروه‌های مخفی، از بیت کوین برای پرداخت مطالبات افراد درگیر استفاده کرده بودند.

از مشکلات و معایب بیت کوین که بگذریم، می‌رسیم به یک سوال مهم دیگر: آیا خرید و فروش بیت کوین منع قانونی دارد؟ در بخش بعدی به این سوال پاسخ می‌دهیم.

آیا بیت کوین قانونی است؟

اگر بخواهیم به این سوال شما یک جواب کوتاه بدهیم باید بگوییم که بستگی دارد. در حال حاضر بیت کوین در کشورهای آمریکا، ژاپن، بریتانیا، کانادا و دیگر کشورهای توسعه‌یافته قانونی و مجاز است. در بازارهای نوظهور اما وضعیت قانونی بیت کوین کمی فرق می‌کند. چین بدون اینکه داشتن بیت کوین را امری غیرقانونی تعریف کند، استفاده از بیت کوین را بسیار محدود کرده است. هند به بانک‌هایش اجازه قبول کردن بیت کوین را نداده و وضعیت استفاده از بیت کوین در این کشور هنوز نامشخص است. در کل برای اینکه بدانیم بیت کوین قانونی است یا نه باید به قوانین هر کشور نگاهی بیندازیم.

اما وضعیت قانونی بیت کوین در ایران چگونه است؟ آیا خرید و فروش ارز دیجیتال و بیت کوین در ایران مجاز است یا ممنوع؟ در پاسخ به این سوال باید نگاهی به گذشته بیندازیم. در اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ بود که طبق دستور بانک مرکزی استفاده از بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال در مراکز مالی و پولی ایران ممنوع شد. اما این دلیل نمی‌شود که خرید و فروش آن در صرافی‌های آنلاین غیرقانونی محسوب شود. هم‌اکنون شما می‌توانید بدون اینکه نگران مسائل حقوقی و قانونی باشید به خرید و فروش بیت کوین بپردازید. در ادامه نحوه‌ انجام این کار را توضیح خواهیم داد.

عوامل موثر بر قیمت بیت کوین

اما چه چیزهایی قیمت ارزهای دیجیتال و به ویژه نرخ بیت کوین را تعیین می‌کنند؟ بیت کوین به هیچ سازمان و دولتی وابستگی ندارد و برای همین سیاست‌های مالی، نرخ تورم و شاخص‌های رشد اقتصادی کشورها که معمولا روی ارزش واحدهای پولی معمولی مثل دلار یا ریال تاثیر می‌گذارند، تاثیری روی بیت کوین ندارند.

در عوض قیمت بیت کوین بستگی به عوامل دیگری دارد. برای مثال اینکه موجودی بیت کوین چقدر است و تقاضای بازار برای خرید و فروش آن در چه حدی است، می‌تواند باعث کاهش یا افزایش قیمت بیت کوین شود. علاوه بر این مورد، هزینه‌ استخراج بیت کوین، قیمت ارزهای دیجیتال رقیب مثل «ریپل» (Ripple) و «اتریوم» (Ethereum)، کارمزدی که ماینرها برای استخراج آن دریافت می‌کنند، دسترسی صرافی‌ها، مقررات حقوقی و غیره نیز روی قیمت بیت کوین تاثیر مثبت یا منفی دارند.

در ابتدا بیشتر در مورد این عوامل و چگونگی تاثیر آن‌ها روی نرخ بیت کوین صحبت می‌کنیم.

عرضه و تقاضای بازار

یکی از عوامل مهمی که می‌تواند باعث تغییرات قیمت بیت کوین شود، تمایل کاربران به خرید آن است. محبوبیت هر ارزی می‌تواند باعث افزایش قیمت آن شود. از طرف دیگر، اگر تقاضا برای خرید یک ارز پایین بیاید رفته رفته قیمت آن هم کاهش خواهد یافت.

عرضه‌ بیت کوین را می‌توان با عرضه‌ طلا مقایسه کرد. هر دوی این ارزها، مقدار معینی دارند، زیرا می‌دانیم که تنها امکان استخراج ۲۱ میلیون بیت کوین وجود دارد و مقدار منابع طلا در کره‌ زمین هم مشخص است. علاوه بر این، همان‌طور که برای افزایش طلا باید آن را از معادن استخراج کرد، برای عرضه‌ بیت کوین‌های جدید هم باید دست به استخراج زد. این استخراج به کمک سخت‌افزارهای قوی صورت می‌گیرد که در ادامه بیشتر در مورد آن صحبت خواهیم کرد.

پس هرچه استخراج بیشتر و راحت‌تر باشد، بیت کوین‌های موجود در بازار افزایش خواهند یافت و قیمت پایین خواهد آمد. البته باید به این نکته توجه کرد که در سال‌های اخیر استخراج بیت کوین بسیار سخت‌تر شده و همین مسئله باعث بالا رفتن قیمت بیت کوین گردیده است.

در مورد تقاضای بازار هم، همان‌طور که از اسمش می‌توان حدس زد، هرچه افراد، سازمان‌ها و دولت‌های بیشتری به استفاده از بیت کوین روی خوش نشان دهند، قیمت بیت کوین به همان نسبت صعودی شده و بالا خواهد رفت.

این موردی که به آن اشاره کردیم از جمله مواردی است که درباره‌ دیگر ارزهای دولتی مثل دلار یا ریال هم صدق می‌کند و تنها مختص بیت کوین و ارزهای دیجیتال نیست.

هزینه استخراج بیت کوین

گفتیم که برای تولید بیت کوین‌های جدید باید آن را استخراج کرد. این استخراج به کمک سخت‌افزارهای قوی که باید مدت‌ها روشن باقی مانده و به حل کردن معادلات پیچیده‌ ریاضی بپردازند، صورت می‌گیرد. با اینکه گفتیم بیت کوین یک ارز دیجیتال است، ولی تولید آن هزینه دارد. مهم‌ترین بخش تشکیل‌دهنده‌ این هزینه، مبلغی است که باید برای مصرف برق پرداخت شود.

به عبارت دیگر کسانی که می‌خواهند در ماینینگ بیت کوین و ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری کنند، سخت‌افزارهای قوی تهیه کرده و با استفاده از نرم‌افزارهای مخصوص به استخراج می‌پردازند. از آنجایی که استخراج عملی زمان‌بر است، این سخت‌افزارها باید مدت‌های طولانی روشن بمانند. به همین دلیل برق زیادی مصرف می‌شود که بعضی وقت‌ها ممکن است باعث ضرر سرمایه‌گذار گردد.

ماینرها برای حل کردن این معادلات ریاضی پیچیده با هم رقابت می‌کنند و هرکس به عنوان اولین نفر موفق به حل کردن این معادله شود، یک بلوک از بیت کوین‌های تازه استخراج‌شده را به همراه کل کارمزد تراکنش‌های انجام‌شده از زمان پیدا شدن آخرین بلوک، به عنوان پاداش دریافت می‌کند. ویژگی خاص بیت کوین این است که الگوریتم آن تنها اجازه‌ پیدا شدن یک بلوک را در هر ۱۰ دقیقه می‌دهد.

این یعنی با ورود ماینرهای دیگر به این رقابت، پروسه‌ حل کردن معادلات ریاضی در هر دفعه پیچیده‌تر می‌شود تا این فاصله‌ ۱۰ دقیقه‌ای همیشه حفظ گردد. همین مسئله باعث گران‌تر شدن هزینه‌های استخراج شده و در نهایت قیمت بیت کوین بالاتر می‌رود. اگر هنوز نحوه‌ استخراج بیت کوین و دلیلش را متوجه نشده‌اید، نگران نباشید! در ادامه با جزئیات بیشتری این روند را شرح خواهیم داد.

ارزهای دیجیتال رقیب

با اینکه بیت کوین اولین و شناخته‌شده‌ترین ارز دیجیتال حال حاضر است ولی صدها ارز دیجیتال دیگر نیز بعد از آن ساخته شده‌اند که توجه فعالان این حوزه را به خود جلب می‌کنند. بیت کوین هنوز هم از نظر ارزش بازار در رتبه‌ اول قرار دارد، ولی «آلت کوین‌های» دیگر هم رقابت نزدیکی با آن دارند. آلت کوین (Altcoin) در واقع به ارزهای دیجیتالی که بعد از بیت کوین ساخته شدند، گفته می‌شود و از جمله محبوب‌ترین آن‌ها می‌توان به «اتریوم» (Ether)، «ریپل» (Ripple)، «بیت کوین کش» (Bitcoin Cash)، «لایت کوین» (Litecoin) و چند مورد دیگر اشاره کرد.

وجود چنین انتخاب‌های جایگزینی در بازار و همچنین معرفی شدن ارزهای دیجیتال جدید به‌صورت مداوم، باعث شده که رقابت تنگاتنگی بین این رمز ارزها پدید آمده و قیمت بیت کوین پایین بماند. البته این مسئله یک نکته‌ مثبت برای بیت کوین هم است، زیرا با مرسوم شدن ارزهای دیجیتال، بیت کوین بیش از همه سود خواهد برد.

فرض کنیم شخص تازه‌واردی با دیدن آموزش بیت کوین در یکی از صرافی‌های اینترنتی ثبت‌نام کرده و قصد خرید ارز دیجیتال را دارد. این شخص با دیدن قیمت‌های ارزهای دیجیتال مختلف یکی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب خواهد کرد و اگر قیمت بیت کوین نسبت به دیگر ارزها نامتعارف باشد، مسلما به سراغ ارزهای دیگر خواهد رفت. این‌گونه تقاضا برای خرید بیت کوین پایین می‌آید و همان‌طور که در بخش عرضه و تقاضا گفتیم، با این اتفاق قیمت بیت کوین کاهش می‌یابد. برای همین است که قیمت فعلی بیت کوین از قیمت دیگر ارزها تاثیر می‌پذیرد.

کارمزد دریافتی ماینرها

گفتیم که ماینرها به ازای قدرت سخت‌افزاری و هزینه‌ای که برای استخراج بیت کوین متحمل می‌شوند، مقداری بیت کوین هم به عنوان پاداش دریافت می‌کنند. این کارمزد دریافتی ماینرها که به آن پاداش بلوک هم می‌گویند، در واقع به مقدار بیت کوینی که بعد از استخراج بلوک به آن‌ها تعلق می‌گیرد، اشاره دارد.

این رقم در ابتدا ۵۰ بیت کوین بود ولی به‌خاطر وجود قانون «هاوینگ» (Halving) یا «نصف شدن» این مقدار اکنون کمتر است. قانون هاوینگ می‌گوید که پاداش استخراج هر بلوک بعد از کشف ۲۱۰ هزار بلوک نصف خواهد شد. این اتفاق معمولا هر چهار سال یک بار به وقوع می‌پیوندد. اولین هاوینگ در سال ۲۰۱۲ اتفاق افتاد و کارمزد دریافتی ماینرها به ۲۵ بیت کوین کاهش پیدا کرد. دومین هاوینگ هم چهار سال بعد و در ۲۰۱۶ به وقوع پیوست و این رقم به ۱۲.۵ بیت کوین رسید.

آخرین هاوینگ هم همین چند ماه پیش و در ماه می ۲۰۲۰ صورت گرفت که طی آن این پاداش به ۶.۲۵ بیت کوین رسید. این مسئله باعث کم‌یاب‌تر شدن بیت کوین شده و آن‌طور که در گذشته شاهد بودیم، به افزایش قیمت این رمز ارز منتهی می‌شود. هاوینگ بعدی اگر همه‌چیز طبق برنامه پیش برود، چهار سال بعد و در سال ۲۰۲۴ میلادی اتفاق خواهد افتاد و این پاداش به ۳.۱۲۵ بیت کوین خواهد رسید.

جالب است بدانید که هاوینگ تا زمانی که این پاداش به صفر برسد، ادامه خواهد یافت. طبق پیش‌بینی‌ها این زمان، سال ۲۱۴۰ میلادی خواهد بود! البته تا آن زمان مشخص نیست که چه آینده‌ای انتظار بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال را می‌کشد.

تبادلات انجام شده

عامل دیگری که روی قیمت بیت کوین و در حالت کلی روی قیمت ارزهای دیجیتال تاثیر می‌گذارد، نرخ تبادلات انجام شده است. هر شخصی که بخواهد به خرید یا فروش بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال بپردازد باید از صرافی‌های اینترنتی مخصوص این کار استفاده کند.

برای خرید بیت کوین از این صرافی‌ها دو راه وجود دارد. روش اول این است که با استفاده از ارزهای دولتی مثل دلار مبلغ معادل را پرداخت کنیم و در ازای آن بیت کوین به حساب‌مان واریز شود. البته در ادامه دقیق‌تر این روند را توضیح خواهیم داد و شما به‌راحتی یاد خواهید گرفت که قدم اول را کجا گذاشته و چگونه پیش بروید. روش دوم این است که اگر ارز دیجیتال دیگری مثل اتریوم داریم، آن را با بیت کوین مبادله کنیم.

هرچه این صرافی‌ها و پلتفرم‌هایی که برای تبادلات بیت کوین استفاده می‌شود، بزرگ‌تر بوده و برای همه هم در دسترس باشند، نقدینگی بیشتری را هم می‌توانند قبول کنند. همین مسئله تاثیر بسزایی روی قیمت بیت کوین می‌گذارد.

البته موضوع به همین‌جا ختم نمی‌شود. سخت‌گیری‌ها و قوانین دست‌وپا‌گیری که بعضی از کشورها در استفاده از بیت کوین و ارزهای دیجیتال وضع می‌کنند هم روی قیمت رمز ارزها تاثیر دارد. برای مثال تصور کنید خرید و فروش بیت کوین در کشورهایی که جمعیت زیادی دارند ممنوع و غیرقانونی اعلام شود، این‌گونه حجم قابل توجهی از کاربران بیت کوین حذف خواهند شد و مسلما تاثیر منفی روی قیمت بیت کوین هم خواهد گذاشت. یا مقرراتی مثل تایید هویت که بسیاری از صرافی‌ها آن را الزامی کرده‌اند، تاثیر منفی روی تبادلات و ورود افراد به این حوزه داشته است.

دسترسی صرافی‌ها

سرمایه‌گذاران بیت کوین برای خرید و فروش این ارز و ارزهای دیجیتال دیگر باید از صرافی‌های دیجیتالی استفاده کنند. این صرافی‌ها که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «کوین‌بیس» (Coinbase) اشاره کرد، درست مانند صرافی‌های دنیای واقعی، به کاربران اجازه می‌دهند که دو واحد پولی را با هم مبادله کنند. مثلا دلار بدهند و بیت کوین دریافت کنند، یا ریال بدهند و اتریوم بگیرند. البته از آنجایی که ایران در لیست تحریم‌های بسیاری از این صرافی‌های خارجی قرار دارد، امکان استفاده‌ مستقیم از آن‌ها برای ایرانی‌ها وجود ندارد. در ادامه راه‌های جایگزین و روش کامل خرید و فروش بیت کوین را توضیح خواهیم داد، ولی فعلا بیایید ببینیم دسترسی صرافی‌ها چگونه می‌تواند روی نمودار قیمت بیت کوین تاثیر داشته باشد؟

هرچه یک صرافی محبوب‌تر شود، احتمال اینکه کاربران بیشتری را به خود جذب کند هم بیشتر می‌شود. رفته‌رفته و با استفاده از این نفوذ، امکان دارد صرافی مورد نظر قوانین خاص خود را برای اضافه شدن ارزهای جدید وضع کند. مثلا «توافق ساده برای توکن‌های آتی» (Simple Agreement for Future Tokens یا به اختصار (SAFT) را در نظر بگیرید؛ این توافق سعی می‌کند قوانینی را برای ارزهایی که در آینده ممکن است روانه‌ بازار شوند وضع کند که باید به آن پایبند باشند. وجود بیت کوین در این صرافی‌ها تا حدی نشان‌دهنده‌ انطباق بیت کوین با این صرافی‌ها است.

از طرف دیگر، هرچه بیت کوین در صرافی‌های بیشتری موجود باشد و بتوان آن را با واحدهای پولی متنوعی، چه ارز دولتی و چه دیگر ارزهای دیجیتال مبادله کرد، مسلما تاثیر مثبتی روی قیمت آن خواهد گذاشت.

مقررات حقوقی

رشد همه‌جانبه و بسیار سریع ارزهای دیجیتال و به‌خصوص بیت کوین باعث شده که مسئولان نظارتی کشورها در چگونگی قانون‌مند کردن این ارزها با مشکل روبه‌رو شوند. برای مثال بیایید نهادهای نظارتی آمریکا را در نظر بگیریم. کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده‌ آمریکا (U.S. Securities and Exchange Commission) بیت کوین را به عنوان اوراق بهادار می‌شناسد، در حالی که کمیسیون معاملاتی معاملات آتی کالای ایالات متحده (U.S. Commodity Futures Trading Commission) بیت کوین را به عنوان یک کالا می‌شناسد.

این سردرگمی باعث شده که کسی نداند کدام سازمان مسئول قانون‌گذاری برای بیت کوین و در حالت کلی ارزهای دیجیتال است. شاید این مسئله‌ چندان مهمی به نظر نیاید ولی باعث شده که بسیاری از مردم در سرمایه‌گذاری روی بیت کوین با شک و تردید روبه‌رو شوند. همین مسئله روی قیمت هم تاثیرگذار است.

از طرف دیگر، شاهد این هستیم که بسیاری از محصولات مالی مثل «صندوق قابل معامله» (ETF)، بازارهای آتی و دیگر موارد از بیت کوین به عنوان دارایی‌های اساسی خود استفاده می‌کنند. این مسئله به دو روش روی قیمت بیت کوین تاثیر می‌گذارد؛ اول اینکه این‌گونه بیت کوین به سرمایه‌گذارهایی متصل شده که هنوز نمی‌توانند بیت کوین بخرند و این به معنی افزایش تقاضا است.

علاوه بر این، ممکن است باعث کاهش نوسان قیمت شود. می‌پرسید چگونه؟ دلیلش این است که به سرمایه‌گذاران سازمانی که معتقدند ارزش فعلی بازار آتی بیت کوین از ارزش واقعی خود کمتر یا بیشتر است، اجازه می‌دهد از منابع موجود خود برای شرط‌بندی روی افزایش یا کاهش قیمت بیت کوین در خلاف جهت حرکت فعلی‌اش، استفاده کنند.

فورک‌ها

از آن‌جایی که بیت کوین متعلق به هیچ شرکت یا نهادی نیست، برای پردازش تراکنش‌ها و حفظ امنیت بلاک چین صرفا به ماینرها و توسعه‌دهندگان شخصی تکیه دارد. هر تغییری که قرار باشد در پروتکل بیت کوین صورت بگیرد، باید به تایید یک جمع برسد. همین مسئله باعث نارضایتی بعضی از کاربران شده است. دلیلش هم این است که رفع مشکلات اساسی کشف‌شده در بیت کوین معمولا زمان زیادی به طول می‌انجامد.

مشکل مقیاس‌پذیری بیت کوین اخیرا بیش از پیش خود را نمایان کرده است. تعداد تراکنش‌های قابل پردازش به اندازه‌ هر بلوک بستگی دارد و این یعنی نرم‌افزار بیت کوین، توانایی پردازش سه تراکنش در هر ثانیه را دارد. این مسئله در اوایل کار که تعداد تراکنش‌ها بالا نبود مشکل محسوب نمی‌شد، ولی اکنون که تقاضا به شدت افزایش یافته است، ممکن است این سرعت کم باعث حرکت سرمایه‌گذاران به ارزهای دیجیتال رقیب گردد.

اما اصلا فورک به چه معناست؟ به هرگونه تغییر در قوانین عملیاتی بیت کوین، فورک (Fork) گفته می‌شود. «فورک نرم» (Soft fork) نوعی از فورک است که به ایجاد ارز دیجیتال جدید منجر نمی‌شود. در طرف دیگر اما «فورک سخت» (Hard fork) به تغییرات نرم‌افزاری گفته می‌شود که در نهایت باعث ایجاد یک ارز دیجیتال جدید می‌شود. فورک‌های سخت قبلی بیت کوین منجر به ایجاد ارزهای «بیت کوین کش» (Bitcoin Cash) و «بیت کوین گلد» (Bitcoin Gold) شده‌اند.

شاید از خود بپرسید فورک‌ها چه تاثیری روی قیمت خود بیت کوین دارند؟ پاسخ این است که وقتی یک فورک جدید از بیت کوین منتشر می‌شود، مقداری از ارزش بیت کوین به فورک جدید منتقل می‌شود. مثلا در جولای ۲۰۱۷ زمانی که بیت کوین کش از بیت کوین فورک شد، قیمت بیت کوین از ۲۸۰۰ دلار به ۲۷۰۰ دلار رسید.

چرا بیت کوین بخریم؟

از همه‌ این حرف‌ها که بگذریم می‌رسیم به این سؤال اساسی: بیت کوین بخریم یا نخریم؟ بیایید این سوال را به گونه‌ دیگری مطرح کنیم. فرض کنیم شما مقداری سرمایه دارید و می‌خواهید آن را در جایی سرمایه‌گذاری کنید. مطمئنا انتخاب‌های زیادی پیش روی شما است، از ایجاد کسب‌وکار در بازار آشفته‌ ایران گرفته تا سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار و غیره. اما به شما خواهیم گفت که چرا ورود به حوزه‌ ارزهای دیجیتال و خرید بیت کوین انتخاب بهتری است.

اگر بخواهیم رشد ارزش بیت کوین را برای شما شفاف‌تر کنیم، باید بگوییم که اگر پنج سال پیش در بیت کوین سرمایه‌گذاری می‌کردید اکنون می‌توانستید، شاهد سود بیش از ۲ هزار برابری باشید. اگر در سال ۲۰۱۰ که قیمت بیت کوین پایین بود ۵۰۰ دلار در این ارز سرمایه‌گذاری می‌کردید، پس الان تبدیل به یک مولتی میلیونر شده بودید! یعنی ۵۰۰ دلار شما اکنون تبدیل به حدود ۴۰ میلیون دلار شده بود.

البته ناگفته نماند که قیمت این رمز ارز بسیار نوسان دارد. ممکن است در عرض چند روز قیمت آن دوبرابر شده یا نصف شود. برای همین است که سرمایه‌گذاری در این حوزه کاری پر ریسک شناخته می‌شود ولی آن‌هایی که با علم کامل و پشت سر گذاشتن آموزش‌های لازم وارد این نوع سرمایه‌گذاری می‌شوند، سودهای کلانی کسب خواهند کرد.

شما می‌توانید برای ارزیابی تغییرات قیمت بیت کوین، چند روز متوالی به سایت‌هایی که قیمت آنلاین بیت کوین را در صفحات خود نمایش می‌دهند مراجعه کرده و قیمت بیت کوین به دلار را ببینید. با این‌کار خودتان به چشم خواهید دید که چگونه قیمت این ارز دیجیتال بالا و پایین می‌شود. البته برای دانستن قیمت بیت کوین به ریال هم می‌توانید به صرافی‌ها و سایت‌های ایرانی فعال در این حوزه مراجعه کنید.

حالا که قصد خرید بیت کوین را دارید، پس بهتر است برویم سراغ اینکه چگونه می‌توان این کار را بدون دردسر انجام داد.

چگونه بیت کوین بخریم؟

رسیدیم به قسمت جذاب مقاله! در این بخش به ساده‌ترین شکل ممکن چگونگی خرید بیت کوین و در حالت کلی نحوه‌ خرید ارز دیجیتال را خواهیم گفت.

برای خرید این ارز دیجیتال پرطرفدار، بهترین و امن‌ترین راه استفاده از صرافی بیت کوین است. البته قبل از آن شما باید یک کیف پول دیجیتال ایجاد کنید، زیرا بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتالی که می‌خرید باید در یک جایی ذخیره شوند. در ادامه و در بخش کیف پول‌های بیت کوین مفصل‌تر در‌این‌باره توضیح خواهیم داد.

از مهم‌ترین صرافی‌های حال حاضر می‌توان به «کوین بیس»، «بایننس» (Binance)، «بیت استمپ» (Bitstamp) اشاره کرد. این صرافی‌های خارجی ایران را در لیست تحریم‌های خود قرار داده‌اند و بنابراین برای استفاده از آن‌ها باید با استفاده از روش‌های تغییر هویت مثل استفاده از V*P*N این تحریم‌ها را دور زد. با این وجود به دلیل ریسک بالای این کار و احتمال زیاد از دست دادن تمام دارایی‌ها، این کار برای افراد تازه‌کار پیشنهاد نمی‌شود.

• کوین‌بیس
• بایننس
• بیت‌استمپ

پس شما به عنوان یک ایرانی چه کار باید بکنید؟ بهترین راه حل، استفاده از صرافی‌های داخلی است. این صرافی‌ها خرید یا تبدیل بیت کوین به تومان را آسان کرده‌اند. یعنی شما می‌توانید با ارز رسمی کشور ایران (ریال) و با استفاده از کارت‌های شتاب از این سایت‌ها، بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال پشتیبانی‌شده را خریداری کرده یا آن را با دیگر ارز‌ها معامله کنید.

شما می‌توانید همین الان واژه‌ «خرید بیت کوین» را در گوگل جستجو کنید یا از سایت معتبر OMPfinex استفاده کنید. کافی است وقتی وارد شدید از طریق راهنمای هر سایت مراحل ساده‌ عضویت را پشت سر گذاشته و بیت کوین تهیه کنید. البته بیشتر این سایت‌ها به دلیل جلوگیری از کلاه‌برداری و قوانین کشور نیاز به تایید هویت شما دارند و برای همین نمی‌توانید به صورت ناشناس در این سایت‌ها فعالیت کنید. اگر به دنبال خرید بیت کوین بدون احراز هویت هستید، می‌توانید در کانال‌های تلگرامی یا شبکه‌های اجتماعی اشخاصی را پیدا کنید که در ازای واریز پول، به کیف پول شما بیت کوین ارسال می‌کنند. البته به دلیل ریسک بالای کلاه‌برداری این روش پیشنهاد نمی‌شود.

چگونه بیت کوین استخراج کنیم؟

حال که می‌دانید استخراج بیت کوین چیست و چرا این کار صورت می‌گیرد، نوبت می‌رسد به اینکه بدانیم چگونه خودمان می‌توانیم به استخراج بیت کوین بپردازیم.

برای استخراج این رمز ارز روش‌های مختلفی وجود دارد. یکی از این راه‌ها این است که یک دستگاه ماینر بیت کوین تهیه کنیم. این دستگاه‌ها که به‌صورت تخصصی برای این کار طراحی شده‌اند، نسبت به استفاده از قدرت سخت‌افزاری کامپیوترهای شخصی به صرفه‌تر هستند. یک دستگاه استخراج بیت کوین که به آن ماینر بیت کوین هم می‌گویند، در واقع دستگاهی متشکل از قطعات پردازشی است که به دلیل عدم نیاز به دیگر قطعات اضافی که معمولا در رایانه‌های شخصی پیدا می‌شود، هزینه‌ اولیه‌ کمتری را بر دوش سرمایه‌گذار می‌اندازند.

بعد از تهیه‌ سخت‌افزار مناسب نوبت به نصب نرم‌افزار استخراج و شروع فرآیند ماینینگ می‌رسد. برای این کار کافیست به دنبال یک سایت استخراج بیت کوین بگردید و نرم‌افزار آن‌ها را نصب کنید. از جمله این نرم‌افزارها می‌توان به «ایزی ماینر» (EasyMiner) و «بی‌اف‌جی ماینر» (BFGMiner) اشاره کرد.

نکته‌ بعدی که باید به آن توجه داشت این است که مثل اوایل محبوبیت بیت کوین، دیگر به صرفه نیست که به صورت انفرادی به استخراج بیت کوین بپردازیم. دلیل این مسئله سخت‌تر شدن معادله‌های ریاضی و همچنین نصف شدن پاداش (هاوینگ) است که قبلاً اشاره کردیم. راه‌حلی که فعالان حوزه‌ ارزهای دیجیتال برای این مشکل ارائه کرده‌اند «استخر» (Pool) استخراج است.

یک استخر درواقع به مجموعه‌ای از ماینرها گفته می‌شود که هر کدام در حد توان خود قدرت سخت‌افزاری‌شان را در اختیار مجموعه قرار می‌دهند و این مجموعه (استخر) به استخراج بیت کوین می‌پردازد. در نهایت هم پاداش حاصل به نسبت قدرت سخت‌افزاری که هر ماینر ارائه کرده، بین همه‌ شرکت‌کننده‌ها تقسیم خواهد شد.

یک روش دیگر، استفاده از استخراج ابری است که در آن‌ شما می‌توانید به لطف قابلیت‌های رایانش ابری، قدرت سخت‌افزاری شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ این سرویس‌ها را اجاره کنید و از طریق اینترنت و با دسترسی به سخت‌افزار‌ آن‌ها به استخراج بپردازید. بعضی از این نوع سرویس‌ها که امکان کسب بیت کوین رایگان را هم می‌دهند، نیازی به پرداخت هزینه‌ اجاره ندارند و فقط در انتها مبلغی از ارزهای استخراجی شما را برای خود برمی‌دارند. البته بیشتر این سایت‌ها قابل اعتماد نیستند و پیشنهاد نمی‌شوند.

روش‌های دیگری هم برای استخراج بیت کوین وجود دارد، از جمله استخراج بیت کوین با گوشی که پیشنهاد می‌کنیم اصلا به سراغ آن‌ها نروید. سخت‌افزارهای موبایل هرچقدر هم برای مصارف مربوط به خود قوی باشند، برای استخراج ارز دیجیتال مناسب نیستند و چیزی جز زیان برای شما باقی نخواهد ماند.

چگونه بیت کوین بفروشیم؟

اگر تا اینجا مقاله را دنبال کرده باشید، پس همین الان هم می‌دانید که چگونه می‌توان بیت کوین فروخت. در واقع به همان شکلی که بیت کوین خریدید می‌توانید به فروش بیت کوین هم بپردازید. یعنی صرافی‌هایی که از آن‌ها بیت کوین خریدید می‌توانند برای تبدیل بیت کوین به ریال هم به کمک شما بیایند.

بعضی از این صرافی‌ها خودشان به طور مستقیم هم ممکن است بیت کوین شما را به قیمت روز بخرند، با این‌حال بعضی دیگر هم هستند که در آن‌ها فقط امکان معامله با دیگر افراد وجود دارد.

البته همانند خرید این ارزها که می‌توانستید از اشخاص حقیقی هم ارز بخرید، امکان فروش ارز دیجیتال هم به چنین افرادی وجود دارد. فقط کافی است در کانال‌ها و شبکه‌های اجتماعی به دنبال افرادی باشید که قصد خرید بیت کوین را دارند، سپس شما می‌توانید از آن‌ها درخواست پول به ریال بکنید و در ازای آن به آدرس کیف پول آن‌ها بیت کوین ارسال کنید.

برخلاف خرید بیت کوین از افراد ناشناس، فروختن به چنین افرادی چندان خطرناک نیست. زیرا شما اول پول را دریافت می‌کنید و تنها درصورتی که از دریافت پول در حساب خود مطمئن شدید، می‌توانید بیت کوین‌ها را به کیف پول این افراد واریز کنید.

البته لزوما مجبور نیستید که در ازای فروختن بیت کوین خود، پول مرسوم مثل ریال یا دلار دریافت کنید. بسیاری از این صرافی‌ها امکان معامله‌ بیت کوین به دیگر رمز ارزها را می‌دهند. این یعنی شما می‌توانید بیت کوین خود را با دیگر ارزهای دیجیتال که احتمال می‌دهید در آینده رشد خواهند کرد، مبادله کنید.

همان‌طور که قبلا هم اشاره کردیم، برای خریدوفروش و حتی استخراج ارز دیجیتال به کیف پول نیاز دارید. در بخش بعدی به طور کامل در مورد کیف پول‌های بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال صحبت کرده و به انواع مختلف این کیف پول‌ها اشاره خواهیم کرد.

کیف پول‌های بیت کوین

درست است که بیت کوین یک ارز مجازی محسوب می‌شود، ولی به هر حال برای ذخیره کردن آن نیاز به ابزار خاصی دارید. مثلاً همین ایمیل را در نظر بگیرید، افراد دیگر برای اینکه بتوانند به شما ایمیلی ارسال کنند، شما باید آدرس ایمیل خود را در اختیار آن‌ها قرار دهید. ضمن اینکه تمام ایمیل‌های دریافتی شما هم در این آدرس ایمیل ذخیره می‌شود. ضرورت استفاده از کیف پول دیجیتال که بعضی‌ها به آن کیف پول الکترونیکی هم می‌گویند، همین است که هم یک آدرس مخصوص داشته باشیم که دیگران بتوانند به آن بیت کوین یا دیگر ارزهای دیجیتال را ارسال کنند، و هم تمام ارزهای دریافتی‌مان را در خود جای دهد.

اگر یادتان باشد گفتیم که هر کیف پول بیت کوین، یک کلید خصوصی و یک کلید عمومی دارد. کلید عمومی همان آدرسی است که باید آن را برای دریافت بیت کوین به دیگران بدهیم. کلید خصوصی هم باید ناشناس بماند و هرگز نباید آن را در اختیار دیگران گذاشت. زیرا هرکس به این کلید دسترسی پیدا کند، در واقع می‌تواند حساب شما را خالی کند. ترکیب کلید عمومی شما و کلید خصوصی فرد ارسال‌کننده است که یک تراکنش بیت کوین را ممکن می‌سازد.

اما روش ساخت کیف پول بیت کوین چگونه است؟ اول بیایید انواع مختلف کیف پول را بشناسیم. کیف پول‌های دیجیتالی را می‌توان به چندین شکل طبقه‌بندی کرد. اولین طبقه‌بندی این است که کیف‌ پول‌ها را به دو نوع گرم (Hot Wallet) و سرد (Cold Wallet) تقسیم‌ می‌کنند. ساده بگوییم: کیف پول گرم به کیف پول‌های آنلاین گفته می‌شود که به اینترنت متصل هستند؛ مثلاً کیف ‌پول‌هایی که سایت‌های صرافی ارائه می‌کنند. کیف پول‌های سرد هم کیف پول‌هایی هستند که به اینترنت دسترسی ندارند و از وسایل فیزیکی برای ذخیره‌کردن ارزهای شما بهره می‌برند؛ مثلا کیف‌ پول‌های سخت‌افزاری.

گفتیم کیف پول سخت‌افزاری؛ طبقه‌بندی دیگر کیف پول‌ها این است: کیف‌ پول‌های سخت‌افزاری، کیف پول‌های نرم‌افزاری و کیف پول کاغذی.

کیف پول‌های نرم‌افزاری عمدتا به اینترنت متصل هستند و برای همین جزو کیف پول‌های گرم به حساب می‌آیند. کیف پول نرم‌افزاری می‌تواند برپایه‌ وب، نرم‌افزاری نصبی روی ویندوز یا یک اپلیکیشن موبایل باشد. همان‌طور که از اسامی این کیف پول‌ها برمی‌آید تنها تفاوت‌شان روش دسترسی به آن‌هاست که می‌تواند یک مرورگر وب، یک برنامه‌ ویندوزی یا یک اپلیکیشن قابل نصب روی گوشی‌های هوشمند باشد.

البته بعضی از کیف‌ پول‌ها مثل «اتومیک والت» (Atomic Wallet) هم نسخه‌ ویندوز (و لینوکس) و هم نرم‌افزار موبایل دارند. از جمله کیف پول‌های تحت وب هم می‌توان به کوین بیس اشاره کرد. برای نصب روی ویندوز هم می‌توان به سراغ «الکتروم» (Electrum) یا «اکسدوس» (Exodus) رفت. توجه داشته باشید که کیف پول‌های نرم‌افزاری معمولا رایگان هستند.

از سوی دیگر کیف پول‌های سخت‌افزاری را داریم که باید آن‌ها را به‌صورت فیزیکی خریداری کنید. این کیف پول‌ها که از نظر خیلی‌ها بهترین کیف پول برای بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال هستند، کلیدهای خصوصی و عمومی مورد نیاز را در خود دستگاه ذخیره می‌کنند و نه در یک پایگاه داده‌ اینترنتی.

امنیت کیف پول‌های سخت‌افزاری نسبت به کیف پول‌های نرم‌افزاری بیشتر است، زیرا خود فرد این کیف پول را در اختیار دارد و دیگر خطر نفوذ و از دست دادن دارایی او را تهدید نمی‌کند. از جمله بهترین کیف پول‌های سخت‌افزاری می‌توان به «لجر نانو اس» (Ledger Nano S) و «ترزور» (Trezor) اشاره کرد.

نوع دیگری از کیف پول‌ها هم هستند که کیف پول‌های کاغذی نام دارند. این کیف پول‌ها تنها یک تکه کاغذ هستند که کلیدهای عمومی و خصوصی روی آن‌ها نوشته شده‌اند و می‌توان با تایپ دستی یا اسکن کد QR به آن‌ها دسترسی داشت. این کیف پول‌ها به دلیل احتمال بالای از بین رفتن کاغذ دیگر چندان استفاده نمی‌شوند.

فرض کنیم ما بیت کوین‌های خود را در یکی از این کیف پول‌ها ذخیره کرده‌ایم، سوال اینجاست که آیا امکان هک و نفوذ به آن وجود دارد؟ در بخش بعدی توضیح می‌دهیم.

آیا امکان هک بیت کوین وجود دارد؟

هک بیت کوین را از چند زاویه باید بررسی کنیم. آیا منظورمان هک شدن بلاک چین بیت کوین است یا صرافی که در آن به خرید و فروش بیت کوین می‌پردازیم؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که با رایانه‌های امروزی، هرچقدر هم که پیشرفته باشند امکان رمزگشایی از الگوریتم بیت کوین و بلاک چین آن وجود ندارد. این مسئله می‌تواند در سال‌های اخیر و با ورود رایانه‌های کوانتومی تغییر کند.

رایانه‌های کوانتومی رایانه‌هایی هستند که از پدیده‌های کوانتومی برای انجام محاسبات کمک می‌گیرند و برای همین چندین برابر سریع‌تر از رایانه‌های فعلی به شمار می‌روند. هنوز سال‌ها با مرسوم شدن این‌گونه رایانه‌ها فاصله داریم ولی پیشرفت‌های اخیری که در این سال‌ها در زمینه‌ رایانش کوانتومی شکل گرفته، به نوعی زنگ خطر را به صدا درآورده است.

این هک شدن می‌تواند از جانب سایت بیت کوین یا همان صرافی که از آن بیت کوین خریده‌ایم هم باشد. وقتی از برخی از این صرافی‌ها بیت کوین می‌خرید، ارزهای شما ممکن است در کیف پول خود این صرافی ذخیره شود. اگر شما بیت کوین خود را به کیف پول امن‌تر خود انتقال ندهید ممکن است در اثر هک شدن آن صرافی دارایی‌های خود را از دست بدهید. به همین دلیل است که استفاده از کیف پول‌های سخت‌افزاری توصیه می‌شود چرا که خطر هک شدن را به صفر می‌رساند.

نکاتی کلیدی در مورد سرمایه‌گذاری بیت کوین

خرید و فروش ارز دیجیتال مانند هر نوع تجارت دیگری نیاز به آموزش و برنامه دارد. ممکن است که بدون برنامه هم به‌صورت اتفاقی سود کنید، ولی مسلما اگر با برنامه پیش بروید و از تجربیات افراد موفق بهره بگیرید، می‌توانید این سود را چند برابر کنید.

ساده‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید دنبال کردن اخبار بیت کوین است. سایت‌های فارسی زبان زیادی مانند ارز نو، روزانه اخبار و مقالات به‌روزی را منتشر می‌کنند که به‌شدت می‌توانند روی تصمیمات شما تاثیر مثبت داشته باشند.

مورد بعدی این است که اگر در زمینه‌ سرمایه‌گذاری در بیت کوین مصمم هستید، حتما از تحلیل بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال کمک بگیرید. این تحلیل‌ها به دو بخش تقسیم می‌شوند: «تحلیل فاندامنتال» (Fundamental Analysis) که به آن تحلیل بنیادی هم می‌گویند و روشی برای ارزیابی ارزش فعلی بیت کوین است و «تحلیل تکنیکال» (Technical Analysis) یا فنی که به مطالعه‌ قیمت گذشته‌ بیت کوین و تلاش برای پیش‌بینی قیمت آینده می‌پردازد.

نکته‌ دیگری که باید به آن توجه کنید این است که هیچ وقت بدون آگاهی کامل تمام دارایی خود را در بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری نکنید. همواره خودتان قبل از هر تصمیمی به اندازه‌ کافی تحقیق کنید و از بخشی از دارایی خود استفاده کنید که در صورت از دست دادن آن مشکل جدی برای‌تان پیش نیاید.

سخن پایانی

بیت کوین و ارزهای دیجیتال دنیای بزرگی دارند، ما نیز در این مقاله سعی کردیم تمام چیزهایی را که یک تازه‌وارد نیاز به دانستن آن‌ها دارد به‌ترتیب برای شما تشریح کنیم. از تعریف بیت کوین و بلاک چین شروع کردیم و بعد از صحبت در مورد مزایا و معایب آن به عوامل موثر در قیمت بیت کوین رسیدیم. در انتها هم به روش‌های استخراج بیت کوین و کیف پول‌هایش اشاره کردیم. به عنوان حرف آخر، باز هم می‌گوییم که به عقیده‌ بسیاری از افراد، بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال آینده‌ مالی دنیا خواهند بود؛ پس بهتر است تا دیر نشده شما هم وارد این حوزه شوید.