تعریف سهام | سرمایه گذاری در بازار سهام
سهام (Stock) به معنای حق برخورداری از مالکیت کسری یا بخشی از یک کسب‌وکار است که بر اساس آن، می‌توانید در کنار کسب درآمد، یک مشارکت‌کننده فعال در تصمیمات مهم شرکت هم باشید. سهام با خاصیت ضد تورم، رویکرد حفظ ارزش واقعی دارایی را دنبال می‌کند. اگر علاقمند به مشارکت در بازار بورس هستید، باید با مهم‌ترین بخش آن که سهام است، به‌خوبی آشنا شوید.
در واقع، دسته‌بندی سهام فراتر از عام و خاص است که همه ما تا حدودی در مورد آن اطلاعات داریم. برای درک انواع سهام بر اساس طبقه‌بندی‌های مختلف و سایر مباحث مهم مربوط به آن، با «رسانه ارزنو» همراه باشید. برای آشنایی با بهترین کارگزاری برای یک سرمایه‌گذاری مطمئن، پیشنهاد می‌شود مقاله «بهترین کارگزاری بورس ایران» را مطالعه کنید.
سهام؛ پایه و اساس پورتفولیو سرمایه‌گذاران
فرایند خریدوفروش سهام در بازار بورس انجام می‌شود و در طی آن، نقش «سهامدار» با حق‌وحقوق مشخص شکل می‌گیرد. در یک نگاه کلی، بنیان سبد دارایی سرمایه‌گذاران را سهام تشکیل می‌دهد و این ارزش زیاد، قطعاً از مزایای بی‌نظیر آن ناشی می‌شود.
انواع سهام
در بازار بورس ایران، انواع مختلفی از سهام وجود دارد که می‌توان از نظر حقوقی، ماهیت آورنده و مالکیت، آنها را مورد بررسی قرار داد. البته، انواعی از سهام هم هستند که در دسته‌بندی‌های نام‌برده‌شده گنجانده نمی‌شوند.
الف. دسته‌بندی از نظر حقوق مالک سهام
- سهام عادی: برخورداری از حق مالکیت بخشی از یک شرکت به عنوان «سهام عادی» شناخته می‌شود که به دنبال آن، سهامدار در سود و زیان شرکت سهیم است. دریافت سود تقسیمی و امکان مشارکت در تصمیمات و رای گیری‌ها جزو حقوق سهمام‌داران تعریف شده است.
- سهام ممتاز: برخورداری از حق مالکیت بخشی از یک شرکت که با شرایط و امتیازات خاصی همراه باشد، به عنوان «سهام ممتاز» شناخته می‌شود. منظوراز امتیازت خاص این است که با توجه به شرکت، معمولا سود بیشتری به سهامدار تعلق می‌گیرد و بازه زمانی پرداخت هم زودتر از سهامداران عادی است. این نکته را هم در نظر داشته باشید که دارندگان این نوع سهام از حق رای برخوردار نیستند.
ب. دسته‌بندی از نظر نوع آورده
- سهام نقدی: اگر سرمایه‌گذار، ارزش سهام را به صورت تماما نقدی بپردازد یا حتی اگر بخشی از آن به صورت نقدی پرداخت شود، مفهوم «سهام نقدی» شکل می‌گیرد. چک و حواله در صورتی استفاده می‌شوند که سرمایه گذار امکان پرداخت نقدی به صورت کامل را نداشته باشد. اعتبار چک و حواله از اهمیت بالایی برخوردار است و باید در نظر داشت که فرایند تبدیل آن به وجه نقد در یک تایم فریم کوتاه‌مدت انجام شود.
- سهام غیرنقدی: اگر سرمایه گذار، ارزش سهام را به صورت غیرنقدی بپردازد (مثلا با واگذاری ملک، خودرو و سایر لوازم)، مفهوم «سهام غیرنقدی» شکل می‌گیرد. آورده غیرنقدی توسط کارشناس مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا ارزش واقعی آن به طور دقیق برآورد شود. در صورتی که ارزش آورده پایین تر از بهای سهام باشد، فرصتی برای جبران کسری به سرمایه گذار داده می‌شود.
ج. دسته‌بندی از نظر مالکیت
- سهام با نام: اگر مشخصات سهام دار در برگه مخصوص سهام و همچنین، دفتر ثبت درج شود، «سهام با نام» است. بر این اساس، فقط خود سهامدار می‌تواند وارد معامله شود. فرایند انتقال سهام با نام به صورت کاملا رسمی است و در دفتر ثبت سهم شرکت انجام می‌شود.
- بی نام: اگر مشخصات سهام دار در برگه مخصوص سهام و همچنین، دفتر ثبت درج نشود، «سهام بی نام» است. بر این اساس، معامله به شکل راحت‌تری انجام می شود و نیازی به حضور سهامدار نیست. عدم پرداخت مالیات یکی از مزایای مورد بحث این نوع سهام است. جالب اینکه، از نظر اعتبار، هیچ تفاوتی بین سهام با نام و بی نام وجود ندارد!
د. دسته‌بندی از نظر نوع سوددهی
- سهام ارزشی: اگر سهامی ذاتا ارزشمند باشد، ولی ارزش ظاهری آن تحت تاثیر شرایط بازار و اخبار در سطح پایینی برآورد شود، از نوع «سهام ارزشی» است. ارزش روز سهام، مهم‌ترین شاخص در تعیین این نوع سهام است.
- سهام رشدی: اگر در هنگام بررسی یک شرکت و با در نظر گرفتن میانگین درآمد و شاخص‌های مختلف، به این نتیجه برسیم که ارزش آتی آن بسیار بالا خواهد بود، مفهوم «سهام رشدی» مطرح می‌شود. یکی از شاخص‌های مهمی که باید در نظر داشته باشید، میزان سودی است که به سهامداران در دوره های مختلف تعلق گرفته است.
ه. سایر دسته‌بندی‌ها
- سهام موسس: همانطور که از اسم آن مشخص است، «سهام موسس» به موسس یا موسسان شرکت اعطا می‌شود. درست مانند سهام ممتاز، سهامداران حق رای نداشته و امکان مشارکت در سایر فعالیت‌ها را ندارند. برخورداری از سود و امکان انتقال، دو مورد از امتیازات دارندگان این سهام است.
- سهام جایزه: گزینه جایگزین برای پرداخت سود به سهامداران که ذاتا قابلیت افزایش ارزش را هم دارد، «سهام جایزه» نامیده می‌شود. این نوع سهام با توجه به تعداد سهام سرمایه‌گذار، بدون درخواست هیچ نوع هزینه‌ای و به عنوان یک پاداش اعطا می‌شود. این نوع سهام از نظر پتانسیل خوب برای افزایش سرمایه، قابل بحث است.
- سهام مدیریتی: به سهام‌دارانی که نام آنها در لیست دارندگان بیشترین سهم از شرکت وجود دارد یا جزو سهامداران اصلی به شمار می‌آیند، «سهام مدیریتی» تعلق می‌گیرد. دارندگان سهام مدیریتی از حقوق خاصی چون امکان مشارکت در فرایند انتخاب هیئت مدیره یا مدیر عامل برخوردار هستند.
نحوه ارزش‌گذاری سهام یک شرکت
برای اینکه نتیجه سهام‌گذاری قابل پیش‌بینی باشد و از نظر بازدهی هم بتوان انتظار کسب سود بالایی را داشت، باید در طی مراحلی سهام یک شرکت را مورد ارزیابی قرار داد. اول‌ازهمه، این نکته را در نظر داشته باشید که سهام یک شرکت را نمی‌توان به‌صورت دقیق ارزیابی کرد! در واقع، همه برآوردها و ارزش‌گذاری‌ها تقریبی هستند. بااین‌حال، معیارهای زیر را در خصوص نحوه ارزش‌گذاری در نظر بگیرید:
- کسب اطلاعات در مورد اهداف شرکت
- ارزیابی عملکرد مدیران
- نگاهی به سود و زیان‌های پیشین
- آنالیز میزان دارایی‌ها
- بررسی جایگاه شرکت در بازار و در بین رقبا
سخن پایانی
محبوبیت بازار بورس و سهام را از چند نظر می‌توان مورد بررسی قرار داد؛ اول اینکه، این بازار پویا، پتانسیل بالایی برای سودآوری دارد که حتی سرمایه‌گذاران مبتدی با استراتژی‌هایی که فقط تایم فریم کوتاه‌مدت را در برمی‌گیرد هم می‌توانند سود خوبی کسب کنند. در واقع، چنین مزیت بزرگی مرهون نوسانات بسیار زیاد در قیمت سهام است. دوم اینکه، با اختیاراتی که بسیاری از شرکت‌ها به سهام گذاران می‌دهند، امکان مشارکت در مسائل مهمی چون نحوه تقسیم سود هم وجود دارد که به نوبه خود، ماهیت متفاوت بازار بورس را در بهترین وجه توصیف می‌کند.
