بازار مالی چیست؟ | چند نوع بازار مالی داریم؟

«بازار مالی» (Financial Market) زیربنای حیات اقتصادی یک کشور را تشکیل می‌دهد که با رشد و توسعه آن، شاهد پیشرفت در ابعاد وسیع خواهیم بود. معاملات اوراق بهادار به‌عنوان مشخصه اصلی یک بازار مالی تعریف شده است که بر اساس نحوه انجام آن، انواع مختلفی از بازارها شکل ‌گرفته است. باتوجه‌به اینکه بازارهای مالی منبع تولید نقدینگی هستند، آشنایی با ساختار، انواع و سایر خصوصیات آن امری ضروری است. در رسانه “ارزنو” یک چارچوب کلی از تعریف و انواع بازارهای مالی بدست خواهید آورد؛ لطفاً با ما همراه باشید.

بازار مالی؛ تداوم‌بخش حیات استارتاپ‌ها

بازار مالی مکانیزم مشخصی دارد و آن، امکان تخصیص دارایی، ارائه و اعطای وام است. به بیان دیگر، سرمایه‌گذاران با در اختیار داشتن وجوه کافی نقش “وام‌دهنده” را ایفا می‌کنند و منابع مالی موردنیاز استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوظهور از این راه،‌ تأمین می‌گردد. به‌طورکلی، نقش بازار مالی در تداوم پایه‌های اقتصاد و پویایی کارآفرینان خلاصه می‌شود.

مشخصات بازار مالی

بازارهای مالی در کنار تسهیل روند انتقال منابع مالی، باید به نیازهای فعالان و مشارکت‌کنندگان هم توجه داشته باشد؛ پوشش انواع استراتژی‌های سرمایه‌گذاری بخش مهمی از فرایند تأمین نیازهای فعالان در این بازار را تشکیل می‌دهد. حالا این بازارهای مالی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد تا همه این روندها به‌درستی انجام شود؟ در ادامه، به تعدادی از مهم‌ترین مشخصات بازار مالی اشاره می‌کنیم:

• برخورداری از سطح بالایی از شفافیت
• نقدشوندگی بالا
• کارمزد پایین
• کارایی بالا در تمام سطوح

انواع بازار مالی

نوع و نحوه تبادل دارایی‌های ارزشمند بین خریداران و فروشندگان و همچنین، ساختار معاملات، تعیین‌کننده نوع بازار مالی است. در ادامه، با انواع بازار مالی بیشتر آشنا می‌شویم:

1. بازار سهام: پرطرفدارترین بازار مالی را بازار سهام تشکیل می‌دهد که بزرگ‌ترین شرکت‌ها جزو فعالان آن به شمار می‌آیند. عملکرد کلی بازار سهام به صورت نحوه خرید و فروش سهام شرکت‌ها توسط سرمایه‌گذاران تعیین می‌شود. سرمایه اصلی در طی فرایندی به نام عرضه اولیه عمومی (IPO) تامین می‌گردد و پایبندی به حفظ نقدینگی، همان هدفی است که تلاش می‌شود در تمام معاملات حاصل گردد. علاوه بر نقش‌های اصلی چون سرمایه‌گذاران و معامله‌گران، اشخاصی تحت عنوان “کارگزار” به منظور تسهیل جریان معاملات در بازار سهام فعالیت می‌کنند. برای موفقیت در عملکرد در بازار سهام، باید مهارت و توانمندی کافی در زمینه شناسایی بهترین سهام و مناسب‌ترین زمان برای خرید آن داشته باشید.
2. بازار اوراق قرضه: در این بازار، اوراق بهادار در قالب وام ارائه می‌شود که اعطای آن از شرایط مشخصی برخوردار است. تعیین مدت و درصد سود در شرایط وام قید می‌شود تا ماهیت توافق بین سرمایه دارها و درخواست دهندگان وام به طور کامل مشخص و شفاف باشد. اعطای وام با اهداف مختلفی صورت می‌پذیرد که مهم‌ترین آن، تامین منبع مالی مورد نیاز برای اجرای پروژه‌های مختلف است.
3. بازار مشتقات: فعالیت در بازار مشتقات به صورت بستن قرارداد بین تعدادی از معامله‌گران تعریف می‌شود و آنچه که در این بازار اهمیت دارد، ارزش دارایی است. به بیان دیگر، بر روی دارایی فیزیکی متمرکز نیستیم و قراردادهای آتی و محصولاتی از این قبیل از اهمیت بالایی برخوردار هستند. به طور کلی، در بازار مشتقات، ارزش کالا، ارز دیجیتال، سهام و غیره مطرح است. از طرفی، دستیابی به سود هم با وجود معاملات متنوع، دو طرفه و پربازده تضمین شده است.
4. بازار فارکس: بستری که تبادل ارزهای خارجی را فراهم کرده و با خصوصیت جذابی چون نقدشوندگی بالا، سرمایه‌گذاران را نسبت به شرکت در آن ترغیب کرده است، بازار فارکس نامیده می‌شود. استارت تمامی معاملات با نوسانات مربوط به جفت ارزها زده می‌شود و کسب سود هم به همین منوال صورت می‌پذیرد. بروکرها، بانک‌ها و شرکت‌ها، فعالان این بازار را تشکیل می‌دهند.
5. بازار کالاها: همانطور که از نام بازار کالاها مشخص است، بر روی کالای فیزیکی متمرکز بوده و از این نظر گزینه‌های بسیار متنوعی را دربرمی‌گیرد. سهولت در معاملات و برعهده گرفتن مسئولیت‌های کمتر از جمله اهدافی است که معامله‌گران به دنبال دستیابی به آن هستند؛ بنابراین، در این راستا شاهد مرتبط بودن بازار کالا با بازار مشتقات هستیم. به بیان دیگر، انجام معاملات مربوط به کالاهای فیزیکی در بازار مشتقات با هدف دستیابی به اهداف نام برده انجام می‌شود. در کل، خرید و فروش به صورت مستقیم، بی‌واسطه و کسب سود با تغییرات در قیمت روز کالا، مشخصه‌های معامله در بازار کالا را تشکیل می‌دهد.
6. بازار OTC: منظور از بازار OTC، بازار مالی مستقیم یا فرابورس است که در آن، تبادل دارایی در ابعاد کوچک‌تری انجام می‌شود. مشخصه‌های اصلی این بازار شامل ماهیتی غیرمتمرکز، نقدینگی رو به پایین و عدم شفافیت در انتشار داده‌ها می‌شود. با توجه به همین خصوصیات، نقش بروکر به طور کامل حذف شده است. از طرف دیگر، به دلیل فعال بودن شرکت‌های کوچک و کمتر شناخته شده، ریسک‌های معاملاتی تا حد قابل توجهی افزایش می‌یابد.
7. بازار رمزارزها: بستری از نوع غیرمتمرکز و بلاک چین- محور، بازار ارز دیجیتال را بوجود آورده است؛ بازاری که با نوید تضمین امنیت و همچنین، عدم تغییر رمزارزها باعث ترغیب افرادی زیادی به سرمایه‌گذاری شده است. با این حال، تنوع در تعداد ارزهای دیجیتال، استفاده از ابزاری جذاب به نام والت برای ذخیره و نگهداری رمزارزها و امید به کسب سودهای بی حد و مرز، توانسته است فرایند تحمل ریسک‌های پیش رو را تسهیل کند.

سخن پایانی

در کنار انواع اصلی بازار مالی که در این مقاله به آن پرداختیم، می‌توان بر اساس زمان واگذاری هم تقسیم‌بندی بازارها را انجام داد. باتوجه‌به زمان واگذاری، بازارهایی چون آتی و نقدی شکل می‌گیرند که زمان اجرای قرارداد در هر یک، به نحو متفاوتی صورت می‌پذیرد. در بازار مالی آتی، زمان اجرای قراردادهای بین دو طرف در آینده خواهد بود، ولی در بازار مالی نقدی، همه توافق‌ها در زمان حال به اجرا می‌رسد. به‌طورکلی، در هنگام انتخاب بازار مالی برای فعالیت، باید به ماهیت، مشارکت‌کنندگان در آن و میزان بازدهی توجه کافی داشته باشید.