تفاوت اوراق مشارکت و سهام چیست؟
بازارهای مالی همیشه پر از انتخاب‌های متنوع‌اند، اما از پرسش‌های همیشگی سرمایه‌گذاران این است که سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت بهتر است یا سهام؟ در نگاه اول، هر دو می‌توانند سودآور باشند، اما مسیر و ماهیت بازدهی آن‌ها کاملا متفاوت است. اگر به دنبال امنیت سرمایه و درآمد ثابت هستید، اوراق مشارکت گزینه‌ای مطمئن‌تر است، اما اگر هدف شما رشد بلندمدت و کسب سود بیشتر باشد، سهام انتخاب جذاب‌تری خواهد بود. در ادامه این مقاله از ارزنو، تفاوت‌های مهم میان این دو را بررسی می‌کنیم تا بتوانید تصمیمی آگاهانه، متناسب با اهداف مالی خود بگیرید.
تعریف اوراق مشارکت و کاربرد آن
اوراق مشارکت ابزاری مالی است که دولت یا شرکت‌ها برای تامین سرمایه پروژه‌های بزرگ منتشر می‌کنند. خریداران این اوراق در واقع به ناشر وام می‌دهند و در مقابل، سودی مشخص در دوره‌های معین دریافت می‌کنند. پس از پایان دوره، اصل مبلغ سرمایه به سرمایه‌گذار بازگردانده می‌شود. این اوراق معمولا برای طرح‌های عمرانی، صنعتی و زیرساختی به کار می‌روند و به دلیل بازدهی ثابت و تضمین‌شده، گزینه‌ای مناسب برای افرادی است که به دنبال سرمایه‌گذاری کم‌ریسک هستند. در این نوع سرمایه‌گذاری، فرد تنها نقش وام‌دهنده دارد و در تصمیمات مدیریتی شرکت نقشی ایفا نمی‌کند.
تعریف سهام و ماهیت مالکیت
سهام نمایانگر مالکیت بخشی از یک شرکت است و خریدار آن در سود و زیان شرکت سهیم می‌شود. برخلاف اوراق مشارکت که سودی ثابت دارد، بازده سهام به عملکرد شرکت و شرایط بازار بستگی دارد. اگر شرکت رشد کند، ارزش سهام افزایش می‌یابد و سرمایه‌گذار سود می‌برد، اما در صورت زیان، ارزش سهام کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل، سهام گزینه‌ای مناسب برای افراد ریسک‌پذیر و بلندمدت‌نگر است که به دنبال رشد سرمایه هستند.
مقایسه ساختار درآمدی اوراق وسهام
درآمد حاصل از اوراق مشارکت ثابت و تضمین‌شده است و در دوره‌های مشخص، معمولا سه‌ماهه یا شش‌ماهه، به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود. اما در سهام میزان درآمد متغیر است و به عملکرد شرکت و وضعیت بازار بستگی دارد. اگر شرکت سودآور باشد، سهامدار می‌تواند از رشد قیمت سهام یا سود نقدی بهره‌مند شود، اما در شرایط رکود، ممکن است بازدهی کاهش یابد یا حتی منفی شود.
تفاوت در میزان ریسک و بازده
اوراق مشارکت به دلیل سود ثابت و تضمین‌شده، گزینه‌ای کم‌ریسک‌تر نسبت به سهام است و برای افرادی مناسب است که به دنبال امنیت سرمایه هستند. در مقابل، سهام نوسانات بیشتری دارد و می‌تواند هم سود بالایی ایجاد کند و هم زیان سنگین، بسته به عملکرد شرکت و وضعیت بازار. در بلندمدت، سهام معمولا بازده بالاتری نسبت به اوراق دارد، اما نیازمند پذیرش ریسک و دید سرمایه‌گذاری بلندمدت است.
مالیات و قوانین مربوط به هرکدام
سود اوراق مشارکت در ایران معمولا از مالیات معاف است تا سرمایه‌گذاران به خرید آن تشویق شوند، در حالی‌که سود سهام پس از کسر مالیات از درآمد شرکت پرداخت می‌شود. از نظر قانونی، انتشار اوراق مشارکت نیازمند مجوز رسمی از بانک مرکزی یا سازمان بورس است، اما خرید و فروش سهام تحت نظارت سازمان بورس و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی انجام می‌گیرد. به طور خلاصه، اوراق ابزاری با نظارت دولتی‌تر است، در حالی‌که سهام در فضای آزادتر سرمایه‌گذاری معامله می‌شود.
اوراق مشارکت دولتی در مقابل شرکتی
اوراق مشارکت دولتی معمولا امن‌ترین نوع سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود، زیرا بازپرداخت اصل سرمایه و سود آن توسط دولت تضمین شده است. در مقابل، اوراق مشارکت شرکتی ریسک بیشتری دارد اما در عوض بازده بالاتری ارائه می‌دهد تا سرمایه‌گذاران را جذب کند. در واقع، سرمایه‌گذاران محتاط معمولا به سراغ اوراق دولتی می‌روند، در حالی‌که افراد ریسک‌پذیرتر اوراق شرکتی را انتخاب می‌کنند تا از سود بالاتر بهره‌مند شوند.
مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در سهام و اوراق مشارکت
انتخاب بین اوراق مشارکت و سهام به میزان ریسک‌پذیری و هدف سرمایه‌گذاری فرد بستگی دارد. هر دو گزینه مزایا و معایب خاص خود را دارند که باید پیش از تصمیم‌گیری بررسی شوند.
مزایای سرمایه گذاری در اوراق مشارکت
- سود ثابت و از پیش تعیین‌شده
- ریسک پایین و مناسب برای سرمایه‌گذاران محتاط
- امکان خرید و فروش در بازار ثانویه
معایب سرمایه گذاری در اوراق مشارکت
- بازده محدود در شرایط تورمی
- عدم مشارکت در رشد و تصمیمات شرکت
اگر سرمایه گذاری در بازار سهام برای شما جذابیت دارد باید به تمام مزیت‌ها و مشکلات آگاه باشید. در ادامه برخی از این ویژگی‌ها را باهم برمی‌شماریم:
مزایای سرمایه گذاری در سهام
- قابلیت کسب سود بالا در دوره‌های رشد بازار
- مالکیت بخشی از شرکت و برخورداری از حق رای
- نقدشوندگی بالا و امکان معامله روزانه
معایب سرمایه گذاری در سهام
- نوسانات قیمتی شدید و ریسک بالا
- نیاز به تحلیل و پایش مداوم بازار
در نهایت، سرمایه‌گذارانی که به دنبال درآمد ثابت و امنیت سرمایه هستند، بهتر است اوراق مشارکت را انتخاب کنند، در حالی‌که افراد ریسک‌پذیر و بلندمدت‌نگر با سهام فرصت رشد بیشتری خواهند داشت.
نحوه معامله و مبادله
اوراق مشارکت معمولا از طریق بانک‌ها یا سامانه فرابورس خرید و فروش می‌شود و روندی ساده و کم‌ریسک دارد. در مقابل، معاملات سهام در بورس اوراق بهادار انجام می‌گیرد و نیازمند تحلیل، دانش مالی و پیگیری مداوم بازار است. سهام برای افراد فعال و تحلیل‌گر مناسب‌تر است، در حالی که اوراق برای سرمایه‌گذاران محتاط و کم‌تحرک گزینه‌ای مطمئن‌تر به شمار می‌آید.
دسترسی به بازار در اوراق مشارکت و سهام
دسترسی به اوراق مشارکت آسان‌تر است، زیرا از طریق بانک‌ها، صندوق‌های درآمد ثابت و سامانه‌های آنلاین قابل خریداری است. اما ورود به بازار سهام نیاز به افتتاح حساب در کارگزاری، دریافت کد معاملاتی و آشنایی با تحلیل بازار دارد. در نتیجه، اوراق گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاران تازه‌کار و سهام انتخابی حرفه‌ای‌تر برای افراد آگاه به اقتصاد و بازار سرمایه است.
بازدهی در اوراق و سهام
بازدهی اوراق مشارکت از پیش تعیین‌شده و ثابت است، به همین دلیل گزینه‌ای مطمئن برای سرمایه‌گذاران محتاط محسوب می‌شود. در مقابل، سهام بازدهی متغیری دارد و در شرایط رونق اقتصادی می‌تواند سودهای چشمگیری ایجاد کند، اما در دوران رکود نیز احتمال زیان وجود دارد. در نتیجه، اوراق مناسب سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و ایمن است، در حالی که سهام برای اهداف بلندمدت و رشد سرمایه کاربرد دارد.
تاریخ سررسید در اوراق و سهام
اوراق مشارکت دارای تاریخ سررسید مشخص است و پس از پایان آن، اصل سرمایه همراه با سود به سرمایه‌گذار بازگردانده می‌شود. اما سهام محدود به زمان نیست و تا زمانی که شرکت فعالیت دارد، قابل نگهداری و معامله است. به همین دلیل، اوراق گزینه‌ای مناسب برای اهداف کوتاه‌مدت و سهام انتخابی منطقی برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت محسوب می‌شود.
انتخاب مناسب برای سرمایه‌گذاران مختلف
سرمایه‌گذاران محافظه‌کار یا بازنشستگان معمولا اوراق مشارکت را انتخاب می‌کنند، زیرا سودی ثابت و بدون ریسک قابل‌توجه دارد. در مقابل، افرادی که افق سرمایه‌گذاری بلندمدت دارند و ریسک بیشتری را می‌پذیرند، با سرمایه‌گذاری در سهام می‌توانند بازده بالاتری به دست آورند. ترکیب متعادل این دو گزینه در پرتفوی سرمایه، راهکاری هوشمندانه برای ایجاد تعادل میان امنیت سرمایه و رشد بلندمدت محسوب می‌شود.
سخن پایانی
در این مقاله تفاوت‌های مهم میان اوراق مشارکت و سهام بررسی شد. اوراق مشارکت ابزاری کم‌ریسک با سود ثابت و سررسید مشخص است که بیشتر برای سرمایه‌گذاران محتاط و درآمد ثابت مناسب می‌باشد، در حالی‌که سهام، نشان‌دهنده مالکیت و مشارکت در سود و زیان شرکت بوده و بازدهی آن وابسته به عملکرد بازار و شرکت است. سهام ریسک بیشتری دارد اما در بلندمدت می‌تواند سودآوری بالاتری ایجاد کند. در نهایت، انتخاب بین این دو بستگی به اهداف مالی، افق سرمایه‌گذاری و میزان ریسک‌پذیری فرد دارد؛ ترکیب متعادل آن‌ها بهترین راه برای ایجاد پرتفوی پایدار و سودآور است.
