فیبوناچی (Fibonacci) چیست؟ آموزش جامع اعداد فیبوناچی

بازارهای مالی همواره از الگوها و نسبت‌های خاصی پیروی می‌کنند که در گذشته معامله‌گران بارها به این نسبت‌ها واکنش نشان داده و از آن‌ها در تحلیل‌های خود استفاده کرده‌اند. ابزارهای فیبوناچی از جمله ابزارهای تحلیل تکنیکال در بازارهای مالی هستند که برای تحلیل بازگشت یا ادامه روند قیمت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در واقع اعداد فیبوناچی نقاط حمایت و مقاومتی هستند که از دنباله فیبوناچی بدست می‌آیند و با روش‌ها و ابزارهای گوناگونی بر روی نمودار قیمت ترسیم می‌شوند. بنابراین اگر می‌خواهید با اعداد فیبوناچی آشنا شوید و بدانید که این اعداد در بازارهای مالی چه کاربردی دارند تا انتهای مقاله با ما همراه باشید. برای آشنایی بیشتر با این ابزار مقاله «ابزارهای فیبوناچی و کاربرد آن» را نیز مطالعه کنید.

اعداد فیبوناچی چیست؟

اعداد فیبوناچی یک دنباله منطقی از اعداد هستند که هر عدد از مجموع دو عدد قبلی خود بدست می‌آید و از تقسیم هر عدد به عدد قبلی خود، به یک نسبت تکراری می‌رسیم که با نام نسبت طلایی شناخته می‌شود. ( لازم به ذکر است که دو عدد اول این دنباله صفر و یک هستند.)

در قرن دوازدهم «لئوناردو فیبوناچی» (Leonardo Fibonacci) یک توالی منطقی از اعداد را کشف کرد که نسبت خاصی بین آن‌ها وجود داشت. در این دنباله غیر از دو عدد اول که اعداد ۰  و ۱ هستند، اعداد بعدی از مجموع دو عدد قبلی خود بدست می‌آیند. در نتیجه دنباله‌ای از اعداد به شکل زیر ایجاد شد که به‌صورت نامحدود ادامه می‌یابد:

۰، ۱، ۱، ۲، ۳، ۵، ۸، ۱۳، ۲۱، ۳۴، ۵۵، ۸۹، ۱۴۴،…

در این توالی، از تقسیم هر عدد بر عدد قبلی نسبت‌‌های تکراری ایجاد می‌شود که مبنای تحلیل شبکه فیبوناچی درمعاملات نوسانی و بازارهای مالی است. این نسبت که با نام «نسبت طلایی» (Golden Ratio) نیز شناخته می‌شود، مهم‌ترین بخش سری فیبوناچی است.

در سری اعداد فیبوناچی از تقسیم هر عدد بر عدد قبلی به نسبت  ۱.۶۱۸ می‌رسیم برای مثال در صورتی که ۱۴۴ را بر ۸۹ تقسیم کنیم، عدد ۱.۶۱۷۹۷۷ به دست می‌آید. یعنی حدودا هر عدد ۱.۶۱۸ برابر عدد قبلی خود است و هر عدد ۰.۶۱۸ برابر عدد بعد از خود است. لازم به ذکر است در این تقسیم بندی باید از چند عدد اول صرف نظر کنید.

اعداد فیبوناچی را می‌توان در همه زمینه‌ها از جمله کوچکترین اجزای سازنده طبیعت مانند اتم‌ها تا پیشرفته‌ترین الگوهای موجود در جهان مانند اجرام آسمانی پیدا کرد. به همین علت به نظر می‌رسد بازارهای مالی نیز با این نسبت طلایی مطابقت دارند و می‌توان از آن برای تحلیل بازگشت یا ادامه روند و همچنین تعیین سطوح مهمی مانند سطوح حمایت و مقاومت استفاده کرد.

اعداد فیبوناچی در بازارهای مالی

اعداد فیبوناچی از جمله ابزارهای مورد نیاز در تحلیل تکنیکال هستند. برای پیاده‌سازی این ابزار معامله‌گران باید در ابتدا یک روند خاص از معاملات را مشخص نمایند. این روند می‌تواند صعودی یا نزولی باشد. در این تحلیل معمولا تحلیل‌گران از سه نسبت ۳۸.۲، ۵۰ و ۶۱.۸ درصد استفاده می‌کنند. با این حال امکان استفاده از نسبت‌های دیگر نیز وجود دارد که شامل ۲۳.۶، ۱۶۱.۸ و ۴۲۳ درصد است.

در این حالت نسبت ۳۸.۲ از تقسیم یک عدد بر دو عدد بعدی خود به دست می‌آید. برای مثال اگر عدد ۵۵ را بر ۱۴۴ تقسیم کنیم به عدد ۰.۳۸۲ می‌رسیم. همچنین با تقسیم عدد ۲۱ بر سه عدد بعد از آن یعنی ۸۹ به عدد ۰.۲۳۶ می‌رسیم. برای رسم دنباله فیبوناچی بر روی نمودار قیمت می‌توان از الگوهای زیر استفاده کرد.

اینفوگرافی اینجا باشد.

سطوح اصلاحی فیبوناچی (Fibonacci Retracements)

سطوح اصلاحی فیبوناچی از پرکاربردترین ابزارهای فیبوناچی است که از آن برای پیش بینی سطوح برگشت قیمت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سطوح اصلاحی از ساده‌ترین و پرکاربردترین ابزارهای فیبوناچی است که معامله‌گران و تریدرها از آن برای پیش‌بینی سطوح حمایت و مقاومت استفاده می‌کنند. این الگو معمولا در روندهای اصلاح قیمت برای پیش‌بینی سطوح برگشت قیمت مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین سرمایه‌گذاران می‌توانند از آن در تمام تایم فریم‌های معاملاتی مختلف از جمله روزانه و بلند مدت نیز استفاده کنند.

درصدهای ۲۳.۶، ۳۸.۲، ۶۱.۸، ۵۰ و ۷۸.۶ جزو پرکاربردترین نسبت‌های فیبوناچی در بازارهای مالی هستند. سطح ۵۰ درصد به‌طور رسمی یک نسبت فیبوناچی نیست، اما سابقه نشان داده است که نمودارها به این عدد نیز عکس العمل نشان می‌دهند. این نسبت‌ها به کمک اندیکاتور فیبوناچی بر روی نمودار قیمت یک دارایی رسم می‌شوند. به همین ترتیب، بعد از حرکت قابل توجه قیمت به سمت بالا یا پایین، سطوح حمایت و مقاومت جدید اغلب بر روی این خطوط یا در نزدیکی آن‌ها شکل می‌گیرند.

برای رسم سطوح اصلاحی فیبوناچی یک قله و یک دره را بر روی نمودار در نظر می‌گیرید و سپس نسبت به درصدهای گفته شده، فاصله بین آن‌ها را تقسیم‌بندی می‌کنید. در هر سطح با رسم یک خط افقی به‌راحتی می‌توانید سطوح حمایت و مقاومت را تعیین کنید.

بسیاری از معامله‌گران از سطوح اصلاحی فیبوناچی برای تعیین نقاط ورود به معامله، حد ضرر و اهداف قیمتی استفاده می‌کنند و اغلب توسط معامله‌گرانی استفاده می‌شود که به‌تازگی روند صعودی یا نزولی یک دارایی را از دست داده و اکنون می‌خواهند در زمان اصلاح قیمت وارد معامله شوند.

برای مثال، ممکن است یک معامله‌گر متوجه شود که قیمت یک سهم پس از طی یک روند صعودی قابل توجه، کاهش یافته و به سطح ۳۸.۲ درصد رسیده است. در این حالت تحلیل‌گران می‌توانند انتظار افزایش قیمت و برگشت احتمالی قیمت را داشته باشند و از آنجایی که جهش در سطح فیبوناچی در طول یک روند صعودی رخ می‌دهد زمان مناسبی برای خرید سهم تلقی می‌شود.

محدودیت‌های استفاده از سطوح اصلاحی فیبوناچی

از آنجایی که سطوح اصلاحی برای نشان دادن سطوح حمایت و مقاومت استفاده می‌شود، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که قیمت‌ها به آن مقدار پیش‌بینی شده برسند. بنابراین بهتر است معامله‌گران از ابزارهای دیگر نیز برای تایید این نقاط استفاده نمایند.

همچنین با توجه به اینکه تعداد خطوط اصلاحی بسیار زیاد است و روند قیمت ممکن است در نزدیکی هر یک از آن‌ها معکوس شود، بنابراین احتمال دارد که معامله‌گران در انتخاب سطح اصلاحی مفید در تحلیل خود دچار سردرگمی شوند.

الگوی فیبوناچی بادبزن (Fibonacci Fans)

این ابزار از خطوط مورب تشکیل شده است که از آن برای نشان دادن سطوح احتمالی حمایت و مقاومت استفاده می‌شود. برای رسم این الگو معامله‌گران ابتدا یک سقف و کف قیمتی را با یک خط به یکدیگر متصل می‌کنند که به عنوان خط روند اصلی نامگذاری می‌شود. سپس فاصله بین قله و دره مشخص شده را به نسبت‌های ۲۳.۶، ۳۸.۲، ۵۰  و ۶۱.۸ درصد تقسیم می‌کنند و در نهایت خطوط بادبزنی از سمت چپ‌ترین نقطه هر یک از این نسبت‌ها کشیده می‌شود. در واقع این خطوط، سطوح حمایت و مقاومت احتمالی را در آینده نشان می‌دهند.

الگوی فیبوناچی کمانی (Fibonacci Arcs)

فیبوناچی کمانی از جمله ابزارهای فیبوناچی است که بر روی چارت قیمت نیم دایره‌هایی بر اساس نسبت‌های فیبوناچی ایجاد می‌کند.

برای رسم این الگو معامله‌گران باید در ابتدا یک قله و دره قیمتی را به شکل یک نیم دایره به یکدیگر متصل نمایید. سپس سه خط منحنی با توجه به نسبت‌های فیبوناچی ۳۸.۲، ۵۰ و ۶۱.۸ درصد از نقطه مورد نظر رسم می‌کنند. در واقع آن‌ها می‌توانند با توجه به این خطوط، سطوح حمایت و مقاومت و همچنین محدوده معاملات را پیش‌بینی کنند.

الگوی فیبوناچی زمانی (Fibonacci Time Zones)

برخلاف روش‌های دیگر فیبوناچی، الگو زمانی مجموعه‌ای از خطوط عمودی است که از تقسیم یک نمودار قیمت به بخش‌هایی با خط عمودی تشکیل می‌شود. این خطوط عمودی بر روی نمودار قیمت بر اساس اعداد فیبوناچی (۱، ۱، ۲، ۳، ۵، ۸ و…) رسم می‌شوند که معامله‌گران می‌توانند طبق این خطوط، نقاط مهم را برای برگشت یا تغییر روند در نمودار پیش‌بینی نمایند.

سخن پایانی

اعداد فیبوناچی دنباله‌ای از اعداد ریاضی هستند و نسبت‌های خاصی میان این اعداد وجود دارد که می‌توان مثال‌های بیشماری از این نسبت‌های طلایی در طبیعت و هنر پیدا کرد. برای همین بسیاری از معامله‌گران و تحلیل‌گران بازارهای مالی نیز از این نسبت‌ها برای تحلیل روندهای قیمتی و پیش‌بینی سطوح حمایت و مقاومت استفاده می‌کنند.

در نتیجه شما می‌توانید با استفاده از ابزارهای فیبوناچی و نسبت‌های طلایی در تحلیل تکنیکال، روندهای قیمت را بدرستی شناسایی نمایید و از این راه به سوددهی قابل توجهی دست یابید.