مکانیسم اثبات سهام (PoS) چیست و چگونه کار می کند؟

الگوریتم اجماع شامل مجموعه‌ای از قوانین می‌شود که نودها باید به درستی از آن پیروی کنند؛ قوانینی که خصوصیات مهم و کلیدی بلاک‌چین، مثل امنیت را تعیین می‌کند. یکی از انواع این الگوریتم که با نمایش قابلیت‌های منحصر‌به‌فرد خود، به جایگزینی تمام عیار برای الگوریتم اثبات کار تبدیل شده است، اثبات سهام (PoS) نامیده می‌شود. مقیاس‌پذیری، کارایی و از همه مهم‌تر، مصرف بهینه انرژی، از قابلیت‌های متفاوت اثبات سهام به شمار می‌آیند که بعضی از شبکه‌ها را ترغیب به سوئیچ از اثبات کار کرده است.

با کمک این مکانیسم، مسیری پایدارتر از اکوسیستم بلاک‌ چین پیش روی ما قرار دارد. بهبود رویکرد تمرکززدایی و امنیتی که در طی این مسیر شکل می‌گیرد، یک چشم‌انداز کلی از عملکرد PoS را به تصویر می‌کشد. در روند تایید و اعتبارسنجی تراکنش‌ها، خبری از قدرت محاسباتی و ابزارهای هزینه‌بردار نیست؛ در عوض، فرایند استیک مطرح شده و امکان کسب پاداش با یک ماهیت متفاوت فراهم می‌شود. از آنجایی که تمامی سرمایه‌گذاران حوزه ارز دیجیتال باید با نحوه عملکرد و سیستم پاداش اثبات سهام آشنا باشند، در رسانه ارزنو به طور جامع به این الگوریتم کارآمد می‌پردازیم.

مکانیسم اثبات سهام (PoS) چیست؟

در واقع، PoS به‌عنوان روشی برای محافظت از شبکه بلاک‌چین در نظرگرفته می‌شود که در آن، نودها مقدار مشخصی از ارز دیجیتال را برای یک تایم فریم خاص قفل می‌کنند. برای مشارکت در ارتقا سطح ایمنی شبکه، ارائه بخشی از دارایی که متشکل از ارزهای دیجیتال است، ضروری بوده و ارائه پاداش نقش یک محرک قدرتمند را در فرایند استیک ایفا می‌کند.

مکانیسم اثبات سهام (PoS) چگونه کار می‌کند؟

در مکانیسم اثبات سهام (PoS)، عملکرد استیکینگ بسیار شبیه به ماینینگ یا استخراج در مکانیسم اثبات کار است؛ در واقع، مشارکت‌کنندگان در شبکه با افزودن آخرین مجموعه از تراکنش‌ها به بلاک‌چین، مقداری کریپتو را به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند.

جزئیات مربوط به عملکرد مکانیسم PoS در هر پروژه‌ای متفاوت است، ولی به‌طور کلی، تعدادی ولیدیتور به کار گرفته می‌شوند و شانس خود را در فرایند تایید تراکنش‌ها امتحان می‌کنند، بلاک‌ چین را بروزرسانی کرده و فرصتی برای کسب پاداش هم بدست می‌آورند.

روند انتخاب برنده در شبکه‌ای که بر اساس مکانیسم اثبات سهام فعالیت می‌کند، به این صورت است که مقدار کریپتو اختصاص یافته به استخر و مدت زمان آن در نظر گرفته شده و به ولیدیتورهایی که این دو شرط از اصول سرمایه‌گذاری را کامل رعایت کرده باشند، در نهایت پاداشی ارائه خواهد شد.

استیک یا استخر نقدینگی چیست؟

یک گزینه، خرید مقداری ارز و سپس، انتخاب دوره قفل دارایی است که روند تقریبا ساده‌ای دارد. گزینه دیگر هم واگذاری دارایی دیجیتال به یک استخر نقدینگی است. نوع استخر غیرمتمرکز از اهمیت زیادی برخوردار است و حتما باید در این مورد، تحقیقات لازم را انجام داد. نکته مهم دیگر این است که قراردادهای هوشمند نقش یک محافظ را در برابر ریسک‌ها ایفا می‌کنند و از دارایی که مشارکت‌کنندگان در اختیار ولیدیتورها قرار می‌دهند، به خوبی محافظت می‌کنند.

چگونه می‌توان ارزهای دیجیتال را استیک کرد؟

به طور کلی، دو روش برای استیک ارزهای دجیتال در مکانیسم اثبات سهام وجود دارد؛ تبدیل شدن به یک ولیدیتور(Validator) یا به وسیله واگذاری (Delegation).

در روش اول، یعنی تبدیل شدن به ولیدیتور، امکان مدیریت نود فراهم می‌شود. البته، محدودیت‌هایی هم وجود دارد که به میزان قابل قبول از دارایی برای شروع فرایند استیک و یک سری پیش نیازهای مالی یا فنی برمی‌گردد و بسیاری را ترغیب به انتخاب روش دوم می‌کند. در روش واگذاری، مسئولیت‌ها به یک ولیدیتور منتخب محول می‌شود.

ولیدیتورها فارغ از هر نوع محدودیتی، هر میزان مبلغی را از ولت انتخاب کرده و روند استیک در استخر را آغاز می‌کنند. اینجا است که الگوریتمی به نام اثبات سهام نمایندگی شده (DPoS) شکل گرفته و خصوصیات متفاوتی را نسبت به مکانیسم اثبات سهام به نمایش می‌گذارد.

معرفی ارزهای دیجیتال با مکانیسم اثبات سهام (PoS)

تعدادی از ارزهای دیجیتال از مکانیسم اثبات سهام استفاده می‌کنند؛ رمزارزهایی که در بازار کریپتو شهرت داشته و از تمامی مزایای مکانیسم PoS به صورت یکجا بهره می‌برند. در ادامه، با تعدادی از آنها آشنا می‌‎شویم:

۱. اتریوم (ETH)

نام اتریوم با یک سوئیچ کامل از مکانیسم اثبات کار به اثبات سهام، بیشتر از قبل مطرح شد؛ این تغییر بنیادین که در سال ۲۰۲۲ به وقوع پیوست، باعث کاهش نرخ مصرف انرژی به میزان باورنکردنی ۹۹% شد و شبکه‌ای کاملا کارآمد را بوجود آورد. در شبکه اتریوم، ولیدیتورها به استیک ETH می‌پردازند.

۲. کاردانو (ADA)

کاردانو از پروتکل اختصاصی اثبات سهام به نام Ouroboros بهره می‌برد. مقیاس‌پذیری و امنیت بالا، دو مورد از مزایای بکارگیری چنین پروتکلی است. در واقع، این رویکرد با تضمین اعتبارسنجی ایمن به ارز کاردانو کمک کرده است تا در بین کاربران، به یک شبکه سازگار و قابل اعتماد تبدیل شود.

۳. پولکادات (DOT)

پولکادات بر روی سیستم اثبات سهام کاندید شده (NPoS) عمل می‌کند و دو گزینه را پیش روی دارندگان توکن قرار می‌دهد؛ اینکه به طور مستقیم به اعتبارسنجی پرداخته یا این روند را به ولیدیتورها بسپارند. چنین رویکردی در عین حال که از جامعه غیرمتمرکز پشتیبانی می‌کند، امنیت شبکه پولکادات را هم به طرز فوق‌العاده‌ای افزایش می‌دهد.

۴. تزوس (XTZ)

تزوس با بکارگیری مدلی به نام اثبات سهام مایع (LPoS)، این فرصت را برای دارندگان توکن فراهم کرده است تا بدون انتقال مالکیت دارایی خود، حق استیکینگ را واگذاری کنند. اثبات سهام مایع با افزودن لایه‌ای از انعطاف‌پذیری و سازگاری به استیکینگ، تزوس را به یک ارز ایده‌آل برای افرادی تبدیل کرده است که علاقمند به مشارکت غیرمستقیم در امنیت شبکه هستند.

۵. سولانا (SOL)

بلاک‌چین سولانا با مدل ترکیبی اثبات سهام و الگوریتم اثبات تاریخ (PoH) فعالیت می‌کند. همین مدل، عملکرد پرسرعت سولانا را به دنبال داشته و از طرفی، کارایی و مقیاس‌پذیری را هم بهبود بخشیده است.

پاداش در مکانیسم اثبات سهام چیست؟

سیستم پاداش‌دهی در مکانیسم PoS زمانی فعال می‌شود که برنده، اعتبارسنجی آخرین بلاک از تراکنش‌ها را انجام دهد و درست بودن آن توسط سایر ولیدیتورها به تایید برسد. آپدیت شدن بلاک‌ چین به دنبال تایید ولیدیتورها رخ می‌دهد و تمامی ولیدیتورهایی که مشارکت فعالی داشتند، پاداشی را دریافت خواهند کرد. در واقع، سیستم پاداش‌دهی به صورت توزیع شده عمل می‌کند و با توجه به میزان و مدت زمان استیک، پاداش مشخصی به هر ولیدیتور تعلق خواهد گرفت. پاداش در قالب ارز دیجیتالی است که در هر شبکه به‌طور اختصاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چالش‌های مکانیسم اثبات سهام

از آنجایی که چالش بخش جدایی‌ناپذیر از هر مکانیسمی است، بیایید مهم‌ترین مسائلی که در مورد مکانیسم اثبات سهام وجود دارد را با یکدیگر بررسی کنیم:

۱. توزیع اولیه توکن‌ها به صورت ناعادلانه: مسئله تعیین اینکه چه کسی همان اول توکن دریافت می‌کند، یک از مهم‌ترین چالش‌های PoS به شمار می‌آید. توزیع ناعادلانه توکن باعث شده است که فقط دسته‌ای از سرمایه‌گذاران بتوانند درصد بالاتری از آن را دریافت کنند. با وجود ترفندهای مختلف برای توزیع عادلانه، مثل ایردراپ، ولی همچنان توسعه‌دهندگان نسبت به سرمایه‌گذاری اولیه تمایل بیشتری نشان می‌دهند.

۲. فقدان امنیت اقتصادی: امنیت مکانیسم اثبات سهام به توکن‌های استیک شده و درصد دارندگان توکن وابسته است. تغییرات در در قیمت توکن و به دنبال آن، اقدامات ولیدیتورها بر اساس حفظ منافع خود می‌تواند واقعا زیان آور باشد. از طرفی، نوسانات بازار و عوامل اقتصادی کلان هم می‌تواند بر چارچوب امنیت اقتصادی اثرات منفی به جا بگذارد. قطعا برای حفظ پایداری این شاخص به ارتقا انگیزه دارندگان سهام و از همه مهم‌تر، به مدیریت ریسک نیاز داریم.

۳. آسیب‌پذیری بالا در برابر حملات فورک: از آنجایی که ولیدیتورها می‌توانند به راحتی در مکانیسم PoS از دو بلاک متفاوت به طور همزمان پشتیبانی کنند، بلاک چین هم به راحتی در برابر حملات فورک آسیب‌پذیر می‌شود. بهتر است رویکردی را در نظر گرفت که پشتیبانی از بلاک با از دست دادن بخشی از توکن‌های استیک شده همراه باشد.

سخن پایانی

مکانیسم اثبات سهام، الگوریتمی که در نگاه کلی دوست‌دار محیط زیست بوده و مقیاس‌پذیری و امنیت را ارائه می‌دهد، یک گزینه جایگزین برای مکانیسم اثبات کار به شمار می‌آید. این مکانیسم با ارائه گزینه‌هایی چون استخرهای استیکینگ و واگذاری، به سرمایه‌گذاران این امکان را می دهد تا در تامین امنیت بلاک‌چین مشارکت داشته و به طور بالقوه، پاداش کسب کنند. با در نظر گرفتن همه این مزایا، آیا شما هم مکانیسم اثبات سهام را به اثبات کار ترجیح می‌دهید؟

سوالات متداول: